با مصوبه جدید حاصل از 358امین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، جرم‌انگاری فعالیت دانشجویان در فضای مجازی نیز وارد آیین‌نامه انضباطی دانشجویان شد.
برای آن‌هایی که تجربه دانشجو بودن دارند، کمیته انضباطی دانشگاه و ماشین‌های گشت آن چیزی ما‌به‌ازای گشت ارشاد در سطح جامعه است که در فضای محدود دانشگاه فعالیت می‌کند. کمیته انضباطی البته با تسلطی که بر حیات و ممات دانشجویان، خوراک و خوابگاه‌ها دارد، به سادگی می‌تواند دانشجو یا دانشجویانی خاص را که مدنظر باشند از بسیاری امکانات اساسی محروم کند.
همین قدرت بالا و استقلال خاص کمیته، سبب شده تا نام کمیته انضباطی برای هر دانشجو، یادرآور وحشتی عمیق نسبت به این نهاد انضباطی و عواملش باشد. حالا اما اختیارات این کمیته و سطح نظارتی آن به مرحله جدیدی گسترش یافته که در نوع خود بی‌سابقه به نظر می‌رسد. در واقع به نظر می‌رسد نهاد نظارتی و انتظامی دانشگاهی، حالا خود را با مقتضیات زمانه هماهنگ کرده تا هیچ بخشی از فعالیت دانشجویان از نظرش دور نماند!
بیشتر بخوانید: راه اندازی دفتر نیروهای مسلح در دانشگاه ، از تعامل تا تسهیل ؛ ماجرا چیست؟
جرم‌انگاری فعالیت دانشجویان در فضای مجازی
آیین‌نامه انضباطی دانشجویان اخیرا و در آبان ماه 1401 همزمان با ناآرامی‌های سراسری در کشور به‌روز شده و به همه دانشگاه‌ها ابلاغ شده است. در آیین‌نامه جدید اما مواردی گنجانده شده که مستقیما با فعالیت دانشجویان در فضای مجازی مرتبط است.
موارد انضباطی جدید که در این آیین‌نامه اعلام شده است و برای مثال می‌توان به این اشاره کرد که تشکیل گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای 100 نفر نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد. همچنین برای عضویت در گروه‌های غیرقانونی در فضای مجازی نیز تنبیهاتی از جمله منع موقت از تحصیل، اخراج از دانشگاه یا حتی محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه‌ها در نظر گرفته شده است!
به نظر می‌رسد که تفاوتی ندارد این گروه‌ها در چه پیامرسان و پلتفرمی ایجاد شوند و چه بستر داخلی و چه خارجی باشد، فعالیت گروه دانشجویی بالای 100 نفر نیاز به مجوز دارد. البته از نحوه نظارت بر این فضا هیچ سخنی در میان نیست!
در ماه 32 این آیین‌نامه نیز به تخلفات رایانه‌ای و مجازی دانشجویان پرداخته شده است. بر اساس این ماده و در صورت ارتکاب هر یک از تحلفات در فضای مجازی، از قبیل هک کردن، ویروسی کردن، سابوتاژ رایانه‌ای، تخریب رایانه، جاسوسی کردن و دستیابی غیرمجاز به اطلاعات، ضبط صدا، تصویربرداری بدون مجوز و انتشار آن، فروش، افشا و یا انتشار اسناد، اطلاعات یا داده‌های مربوط به دانشگاه، وارد‌شدن به حریم خصوصی افراد در فضای وب یا استفاده ابزاری یا سواستفاده از اطلاعات، اعم از اخاذی، افشا، انتشار و موارد دیگر یا تهدید به اقدام در این موارد یا موارد مشابه نیز جرم تلقی خواهد شد.
بنابر همین ماده موارد دیگری چون نفوذ به سایت‌های دولتی، ارسال ایمیل‌های مخرب، ایجاد دسترسی غیرمجاز یا اخلال در سطح دسترسی افراد، بارگذاری، دانلود یا انتشار موضوعات غیر‌اخلاقی و کلیه جرایم عمومی در فضای وب، متخلف به تناسب تخلف نیز با تنبیه مواجه خواهد شد.
ضمن تبصره 2 ماده 32 نیز آمده که تشکیل کلیه گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیتی بالای 100 نفر نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد! تشکل‌ها و مجموعه‌های رسمی تابع قوانین مربوطه هستند و ایجاد کانال یا گروه غیرمجاز مشمول تنبیهات بند 8 تا 19 خواهد شد.
با توجه به این تبصره، حتی تشکل‌های رسمی دانشجویی و انجمن‌های رسمی و دیگر نهادهای رسمی هر دانشگاه هم باید برای داشتن گروهی بالای 100 نفر در هر پلتفرمی اعم از خارجی و داخلی، مجوز کسب کنند. مجازاتی هم که برای عدم اخذ این مجوز در نظر گرفته شده، بنابر مفاد مطرح شده در این تبصره، شامل مواردی چون منع موقت تحصیل به مدت یک و نیم سال تا چهار سال و یا تغییر محل تحصیل دانشجو است.
حتی تنبیهی چون تغییر دوره تحصیلی دانشجو از حالت دولتی به شبانه نیز در نظر گرفته شده که این به معنای اخذ شهریه از دانشجویی است که به طور رایگان باید تحصیل کند! مجازات اخراج از دانشگاه یا حق محرومیت تحصیل هم سنگین‌ترین مجازات در نظر گرفته شده در این مورد است.
در بخش دیگری از آیین‌نامه، تبصره 7 ماه 2 به موضوع سکوهای مجازی غیرقانونی پرداخته شده است. در این بخش آمده که «هرگونه عضویت با هدف ارتباط و تبادل در کلیه شبکه‌ها، نرم‌افزارها و سکوهای مجازی گروه‌های غیرقانونی مشمول تنبیهات بندهای ۴ تا ۹ خواهد شد.» این موضوع، یعنی دنبال‌کردن اکانت‌هایی که غیرقانونی هستند، برای دانشجو مجازات به‌همراه خواهد داشت، اما مشخص نشده که ملاک غیرقانونی بودن نرم‌افزارها و سکوهای مجازی دقیقا چیست! اما شاید فیلتر بودن پلتفرم‌ها خود یکی از ملاک‌ها باشد.
به اشتراک‌گذاری تصاویر و متون درج شده در این صفحات و یا ریتوییت کردن نیز مصداق تبادل در نظر گرفته شده است. تنبیهاتی که برای این مورد در نظر گرفته شده نیز شامل احضار و اخطار شفاهی، توبیخ کتبی، محرومیت از تسهیلات رفاهی و حتی منع موقت تحصیل است!
در ماه 51 آیین‌نامه و در تبصره اول آن نیز به موضوع رسانه‌های غیرمجاز پرداخته شده است. بر این اساس، تولید، خرید، فروش، توزیع یا نگهداری هر نوع آلات لهو و لعب و یا محصولات رسانه‌ای غیرمجاز تخلف است. با توجه به عبارت محصولات رسانه‌ای غیرمجاز، احتمالا می‌توان پلتفرمی چون یوتیوب را که فیلتر هم شده از مصادیق این موضوع در نظر گرفت.
البته، مورد کسب مجوز برای تشکیل گروه در فضای مجازی پیش‌تر و در مجلس دهم بیان شده بود. در اردیبهشت ۹۷ اعلام شد مجلس به‌دنبال اجرای طرحی است که به‌واسطه آن فعالیت در کلیه پیام‌رسان‌های اجتماعی منوط به اخذ مجوز از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد. این موارد در طرحی به نام ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی ذکر شده بود؛ طرحی که در‌واقع ریشه اصلی طرحی موسوم به طرح صیانت در مجلس شد.
در نسخه‌ای از آن طرح که مطرح شده بود، تاکید بر این بود که «فعالیت مؤثر مانند ایجاد و یا اداره کانال و یا گروه‌ها در پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی و داخلی بدون مجوز ممنوع و جرم تلقی می‌شود. ایجاد و یا اداره کانال‌ها و یا گروه‌هایی که با نقض غیرقانونی تدابیر مسدود‌سازی (پالایش) صورت می‌گیرد، مستوجب محکومیت حبس و یا جزای نقدی درجه 8 خواهد بود.»
همچنین بایستی به موضوع مجوز درباره کانال‌ها نیز اشاره کرد که در سال‌های گذشته به جریان افتاده بود. در سال 1395 و در زمانی که تلگرام در ایران فیلتر نشده بود، شورای عالی فضای مجازی طرحی را به جریان انداخته بود که کانال‌هایی با بیش از 5 هزار عضو باید از وزارت ارشاد مجوز بگیرند. متن کامل این شیوه نامه در قالب فایل PDF از این لینک قابل دریافت است.
بیشتر بخوانید:
- مهمترین و جدیدترین اخبار فیلترینگ و محدودیت های اینترنتی! / از ضرر قطعی اینترنت تا فیلترینگ اپلیکیشن ها!
- برآورد سازمان نصر کشور از فیلترینگ : درآمد 11 میلیون نفر به اینستاگرام وابسته است!
- ضرر فیلترینگ برای اقتصاد کشور فراتر از کسب‌وکارهای اینستاگرامی است!
- نماینده مجلس: تداوم فیلترینگ منجر به تعطیلی مشاغل زیادی می‌شود
دیدگاه شما درباره جرم‌انگاری فعالیت دانشجویان در فضای مجازی چیست؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با تکراتو در میان گذاشته و اخبار فناوری را با ما دنبال کنید.
سلام بر برادر بزرگ
سلام بر پلیس فکر
سلام بر کمیته حقیقت
سلام بر کمیته بایگانی
سلام بر تلاسکرین