چاقی در کودکان می‌تواند در بزرگسال نیز برای آنها خطر ایجاد کند. در این مطلب عوارض چاقی در کودکان و راهکارهای مقابله را خواهیم خواند.
والدین در سالهای نخست رشد فرزندانشان با پاسخگویی به اکثر خواسته‌های آنان، فقط برای مدت کوتاهی کودک را آرام می‌کنند درحالی‌که این عادت اشتباه در والدین منجر به تشدید چاقی در کودکانشان می‌شود.
پدیده چاقی در کودکان منجر به کم‌تحرکی و اعتماد به نفس پایین در آنها می‌شود. به اعتقاد پزشکان درحالی‌که تغذیه مناسب برای کودکان ضروری است، توجه به تأثیر موادغذایی مختلف بر رشد و سلامت بدن کودکان نیز بسیار حایز اهمیت است. سازمان جهانی بهداشت(WHO) از پدیده چاقی به‌عنوان یک مشکل جدی در زمینه سلامت عمومی در قرن ٢١ یاد می‌کند. این پدیده درحال تبدیل شدن به یک معضل جهانی است که بر تمام گروه‌های اقتصادی به‌خصوص نسل‌های جدید تأثیر سوء می‌گذارد.
عوارض چاقی در کودکان
کودکان امروز به خوراکی‌های مضری همچون نوشابه، پیتزا و همبرگرها عادت کرده‌اند که این موادغذایی وزن آنها را 2 برابر می‌کند. در سالهای اخیر پدیده چاقی در میان کودکان به طرز چشمگیری افزایش یافته است و امروزه کودکان چاق نه‌تنها در معرض بیماری‌های خطرناکی هستند بلکه با توجه به اعتماد به نفس پایین و فشار دوستان و اطرافیان، مستعد آسیب‌ها و مشکلات روانی نیز می‌شوند.
در واقع این فشارهای اجتماعی – روانی تاثیرات منفی بر رفتار کودکان دارد. در یک مقایسه میان کودکان با وزن مناسب با گروهی از کودکان چاق معلوم شد آنهایی که اضافه‌وزن دارند و چاق هستند، رضایت کمتری از کیفیت زندگی‌شان دارند و احتمال تفکرات منفی و حتی اقدام به خودکشی در آنها بیشتر است. مشکل چاقی با انجام رژیم‌های مناسب و ورزش در بلندمدت قابل حل است.
گاهی اوقات حتی در محیط‌های آموزشی تبعیضاتی میان کودکان با وزن طبیعی و چاق اعمال می‌شود که این موضوع، خود موجب مشکلات متعددی اعم از آزار و اذیت، تمسخر و طرد از سوی دیگر کودکان و دیدگاه‌های تبعیض‌آمیز در میان معلمان می‌شود. این کودکان اغلب با عناوین تنبل، افسرده و تنها شناخته می‌شوند. این موارد، می‌توانند از لحاظ روانی جزئی از عوارض چاقی در کودکان محسوب شوند.
علل چاقی در کودکان
- عوامل موثر پیش از تولد: سوءتغذیه یا پرخوری مادران در دوران اصلی رشد جنین، خطر ابتلا به اضافه‌وزن و چاقی در کودک را افزایش می‌دهد.
- ژنتیک: احتمال بروز چاقی در کودکانی با والدین چاق بیشتر است.
- رژیم غذایی: امروزه بسیاری از مردم وعده‌های غذایی را خارج از خانه و در رستوران‌ها مصرف می‌کنند. استفاده از فست فودها و غذاهایی با کالری بالا نیز این روند را تشدید می‌کند. کودکان نیز در این میان علاقه شدیدی به استفاده از نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین دارند که یکی از مهم‌ترین عوامل شیوع چاقی در میان آنهاست.
- بی‌تحرکی: بسیاری از متخصصان معتقدند تلویزیون، رایانه، ویدیو و بازی‌های رایانه‌ای که کودکان را سرگرم می‌کنند، موجب نشستن آنها و ساعت‌ها بی‌تحرکی می‌شوند. به این ترتیب عدم تحرک فیزیکی، عامل اصلی چاقی در دوران کودکی است.
- محیط زندگی: اغلب مدارس به دلیل بی‌توجهی به مسأله تربیت بدنی و کلاس‌های ورزشی مورد سرزنش هستند و از طرف دیگر نیز کودکان در معرض تبلیغات شدید فست فودها، شکلات، نوشابه‌ها و مواد خوراکی ناسالم در مدارس قرار دارند.
- عادات غذایی ناسالم در خانواده‌ها: استفاده از وعده‌های غذایی ناسالم در خانواده‌ها توسط والدین، الگوهای غلطی را برای کودکان ایجاد می‌کند. بنابراین کودکان از همان ابتدا به استفاده از غذاهای ناسالم عادت می‌کنند. با تمام این علل مختلف، چاقی در کودکان بسیار شایع است. در ادامه عوارض چاقی در کودکان را بررسی می‌کنیم.
عوارض چاقی در کودکان
عوارض چاقی در کودکان شامل: فشار خون بالا، مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2؛ سطح بالای تری‌گلیسیریدهای آسیب‌دیده و سطح پایین چربی لیپوپروتئین با چگالی بالا، فشار بیش از حد در سیستم اسکلتی ، درد زانو و کمر و مشکلات فراوان در راه رفتن است.
بیشتر بخوانید:
- هشدارها نسبت به شیوع سندرم مرتبط با کووید 19 در کودکان بالا گرفت!
- آیا با نوشیدن قهوه به وزن دلخواه خود خواهیم رسید؟
- تصاویر برهنه یک مدل آمریکایی 700 هزار دلار به مقابله با آتش‌سوزی استرالیا کمک کرد
- این لاک‌پشت از طریق آلت تناسلی خود نفس می‌کشد!
مشکلات چاقی نوجوانان فراتر از موارد فیزیکی و جسمی است.ثابت شده است نوجوانان چاق، نرخ افسردگی بالاتری نسبت به همسن و سالان خود دارند که به خودی خود این مورد به مشکلات وزن آنها افزوده می شود و زندگی کم کیفیتی را برای آن ها به وجود می آورد و این روند تا بزرگسالی آن ها ادامه می یابد.
جدیدترین یافته‌ها
تحقیقات جدید در مورد عوارض چاقی در کودکان نشان می‌دهند که همراهی چاقی در دوره کودکی، با افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب و دیابت نوع 2، به دلیل باقی ماندن اضافه‌وزن در دوره بزرگسالی اتفاق می‌افتد. در این پژوهش‌ها چگونگی نقش ژنتیک 453,169 نفر از افراد دارای اضافه‌وزن، در خطر ابتلا به بیماری‌ها در مراحل مختلف زندگی، بررسی شده است.
به نظر می‌رسد چاقی در دوران کودکی تأثیر منفی روی سلامتی فرد و خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری قلب، دیابت نوع 2 و سرطان می‌گذارد. با این حال هنوز مشخص نیست که داشتن اضافه‌وزن در کودکی به طور مستقیم روی خطر ابتلا به این بیماری‌ها تأثیر می‌گذارد؛ یا می‌توان با تغییر در شیوه زندگی، این ریسک را کاهش داد؛ به خصوص اینکه افرادی که در کودکی مبتلا به چاقی هستند، در بزرگسالی نیز تمایل به حفظ این اضافه‌وزن دارند.
محققان دانشکده پزشکی بریستول در صدد بررسی این موضوع با استفاده از تکنیک منحصربفرد تحلیل علت و معلولی، به نام تکنیک تصادفی‌سازی مندلین بوده‌اند. این تکنیک به محققان این امکان را می‌دهد که تأثیر ژنتیکی عوامل خطرزا، مانند اضافه‌وزن در کودکی و بزرگسالی، را از خطر ابتلا به بیماری‌هایی همچون عروق کرونری قلب، دیابت نوع 2، سرطان پروستات و سرطان سینه، جدا کنند.
در این تکنیک از داده‌های ژنتیکی 453,169 فرد گزارش‌شده از بیوبانک بریتانیا، چهار پژوهش مرتبط با ژنوم در مقیاس بزرگ با استفاده از اندازه گیری BMI در بزرگسالی (میانگین سنی 57 سال) و اندازه‌گیری بدن در 10 سالگی، استفاده شده است.
محققان دریافتند که به دلیل تأثیر طولانی مدت چاقی در طی سالهای طولانی، چاقی کودکان با افزایش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و دیابت نوع 2 همراه است. این بدان معناست در یک جامعه، کودکانی که مبتلا به اضافه‌وزن هستند، بیشتر از سایر افراد در معرض خطر این بیماری‌ها قرار دارند؛ چرا که این کودکان در بزرگسالی نیز تمایل به چاق ماندن خواهند داشت. با این حال خوشبختانه کاهش وزن در بزرگسالی، می‌تواند اثرات جانبی طولانی‌مدت چاقی در دوره کودکی را کاهش دهد.
در مقابل، یافته‌ها شواهدی را نشان می‌دهند که می‌گوید سایز کوچک‌تر بدن در کودکی، می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را، بدون در نظر گرفتن سایز بدن در بزرگسالی، افزایش دهد. با این حال احتمالاً بلوغ نیز نقش مهمی را در این موضوع ایفا می‌کند.
در حال حاضر هیچ شواهد محکمی مبنی بر اثر شیوه زندگی در کودکی یا بزرگسالی، روی سرطان پروستات، کشف نشده است. به محض اینکه اطلاعات کافی در این مورد در دسترس باشد، باید در مورد این بیماری نیز تجدید نظر شود.
دکتر تام ریچاردسون از دانشکده بریستول می‌گوید:
یافته‌های ما در مورد بیماری عروق کرونری و دیابت نوع 2 نشان می‌دهد که در صورت رعایت رژیم غذایی و ورزش مناسب در کودکان مبتلا چاقی، تأثیرات طولانی‌مدت این اضافه‌وزن در بزرگسالی، و احتمال ابتلا به بیماری‌ها، کاهش پیدا خواهد کرد. یافته‌های ما در مورد سرطان سینه، سوالاتی را در مورد نقش بلوغ در ابتلا به بیماری‌ها در دوره بزرگسالی ایجاد می‌کند. تحقیقات بیشتری برای یافتن مؤثرترین راهکارهای پیشگیرانه لازم است.
همچنین دانشمندان به برخی محدودیت‌های موجود در این پژوهش‌ها اشاره می‌کنند دکتر ریچاردسون می‌افزاید:
قابل توحه است که ما قادر به استفاده از داده‌های ژنتیکی انسانی برای بررسی این موضوع که چگونه اندازه بدن در سنین مختلف می‌تواند بر احتمال ابتلا به بیماری‌ها تأثیر داشته باشد، بودیم.
در پژوهش‌های آینده، نقشی که چاقی زودرس در ابتلا به سایر بیماری‌ها ایفا می‌کند، بررسی خواهد شد. همچنین بررسی مکانیسم های بیولوژیکی ممکن است به ما در درک بیشتر این یافته ها کمک کند.
بیشتر بخوانید:
- تفاوت دوقلوهای همسان و ناهمسان
- هشدارها نسبت به شیوع بیماری ویروسی هپاتیت E
- پروژه نورالینک ایلان ماسک
- عوارض مصرف مواد مخدر در دوره بارداری
این شامل استفاده از داده های مربوط به صفات مولکولی، مانند متابولیت های در گردش و هورمون های جنسی است تا ارزیابی کند که آیا آنها به عنوان واسطه بین چاقی کودکان و بیماری های بزرگسالی زندگی عمل می‌کنند؟ با انجام این کار، امیدواریم که درک بیشتری از مهم‌ترین نشانه‌های زیستی، که می‌توانند به ما در پیشگیری و درمان بیماری‌ها کمک کنند، به دست آوریم.
رژیم‌های غذایی برای کاهش عوارض چاقی در کودکان
وقتی مقدور نیست که بچهها را تحت یک رژیم سخت کم چربی قرار دهیم می‌توانیم آنچه را که می‌خورند و مقدار آن را زیر نظر داشته باشیم. این کار را می‌توانیم با محدود کردن مقدار مصرف چربی‌های بد و شکر تصفیه شده در رژیم آنها شروع کرده و عوارض چاقی در کودکان را کنترل کنیم. به این صورت:
- اجتناب از هر غذایی که چربی ترانس دارند مثل بسیاری از کیک‌ها و شیرینی‌های بسته‌بندی شده و غذاهای سریع تهیه شده از مرغ و جوجه.
- استفاده از میوه‌ها و سبزیجات و کراکرهای تهیه شده ازدانه کامل غلات به عنوان میان وعده به جای شیرینی و شکلات. علاوه بر سیب و موز از کیوی، انبه، آناناس، تمشک، تکههای هندوانه استفاده کنید. برای تنوع و ایجاد علاقه تکههای میوه‌ها را به سیخ بکشید و آنها را به ماست کم چرب آغشته کنید.
- اجتناب کامل از شکلات و شیرینی برای بچهها غیر ممکن است اما می‌توانید به جای کیک‌های بزرگ از تکههای کوچک استفاده کنید
- مصرف چیپس‌ها را کم کنید. می‌توانید ذرت بوداده که با مقدار بسیار کم کره سبک تهیه کرده‌اید به بچهها بدهید اما آن را با سطل سرو نکنید!
-
برای ناهار درمدرسه یا خانه با نان دانه کامل غلات (سبوس‌دار) و برشه‌ای نازک گوشت ساندویچ درست کنید و به جای پنیر چرب ازگوجه فرنگی و سبزیجات استفاده کنید. سس مایونز در ساندویچ یا نریزید یا خیلی کم استفاده کنید. استفاده از مایونز‌های کم چرب خیلی بهتر است. ساندویچ کره بادام زمینی هم اشکال ندارد اما مقدار کمی‌کره روی نان بمالید. بچهها بیشتراز یک یا دو ساندویچ احتیاج ندارند.
-
به جای نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های حاوی شکر، بطری آب برای بچهها بگذارید. شیر کم چرب یاماست کم چرب هم درکنار غذایشان قراردهید. حداقل یک نوع میوه (خشک یاتازه) در ظرف غذایشان بگذارید اما میوه نباید مثل کمپوت در شربت شیرین قرار داشته باشد.
-
به جای شیرینی‌ها و کلوچه‌های پرچرب و پرشکر بزرگ آماده، خودتان کلوچه بپزید. چون هم می‌توانید اندازه هر تکه را خودتان مشخص کنید و هم جانشین‌های سالم‌تری مثل: جودوسر، میوه‌های خشک و تکههای هویج را در آنها استفاده کنید.
-
اگت مرغ را درخانه بپزید. گوشت سفید مرغ را در سفیده تخم مرغ یا شیر بغلتانید و روی آنها را با خرده‌های نان بدون چربی ترانس بپوشانید. همین روش را با گوشت ماهی هم انجام دهید.
-
خودتان پیتزای سالم‌تر بپزید. از خمیرهای آماده یا نیمه آماده آرد کامل استفاده کنید. مقدار پنیر و گوشت را کم کنید به جای آن سبزیجات وسس بیشتری بریزید. اجازه ندهید یک پیتزای 12 اینچی را بطور کامل بخورند. به جای تکه‌ها و قارچ‌های اضافه یک سالاد سبز برایشان تهیه کنید.
- به جای سرخ کردن سیب زمینی در روغن فراوان یا خریدن غذاهای سریع سرخ شده، سیب‌زمینی و غذاها را با مقدار کم روغن در فر بپزید و آنها را زیاد سرخ نکنید.
- خودتان برگرهای نازک و کوچک درست کنید و در تهیه آنها ازتکه‌‌های سبزیجات یا پوره حبوبات هم استفاده کنید و نان‌های آرد کامل همبرگر به کار ببرید.
- از ماکارونی‌های گندم کامل (سبوس‌دار) یا غنی شده با امگا سه استفاده کنید و آن را با سس گوجه با یا بدون سبزیجات و مقدار مختصری پنیر سرو کنید.
- اگر بچه‌های شما ماهی تن می‌خورند، ببینید آیا کنسرو ماهی سالمون(آزاد) را هم که حاوی اسیدهای چرب امگا سه که ضامن سلامت قلب است می‌خورند یا نه؟
- سیب زمینی آب پز را به جای پر کردن آن با پنیر، کره و خامه ترش با سس سالسا سرو کنید.
- غذای خانواده را به جای کره، روغن‌های شیرینی پزی و چربی‌های حیوانی با روغن زیتون و کانولا بپزید.
توصیه‌هایی برای مقابله با عوارض چاقی در کودکان
- مطمئن شوید که فرزندانتان هر روز صبحانه می‌خورند. ترجیحا غلات حجیم شده صبحانه که حاوی شکر هستند یا نان روغنی‌های پر شده از مربا بخورند. غلات صبحانه گندم کامل بدون رنگ‌های افزودنی، شکلات و شکر مناسب هستند و نیز مقداری میوه و نوشیدنی‌های طبیعی مثل شیر یا آب میوه غلیظ هم درصبحانه به آنها بدهید.
- ته‌بندی بعد از شام را محدود کنید. برای دسر یک تکه میوه می‌توانند بخورند.
- مصرف نوشابه‌های گازدار را محدود کنید مگر خیلی به ندرت آن هم شیشه‌های کوچک.
- زمان تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی را محدود کنید. بچهها را برای توپ بازی و دوچرخه سواری بیرون بفرستید. فعالیت مورد علاقه کودک را پیدا کنید و در کلاس‌های شنا، فوتبال، بسکتبال، وهر برنامه‌ای که به حرکت نیاز داشته باشد ثبت نام کنید. برای کودکان پیش دبستانی هم کلاس‌های مناسب وجود دارد.
- و مهمتر از همه اینکه با بچهها در مورد اهمیت تغذیه خوب وزندگی سالم صحبت کنید و به آنها توضیح دهید که چطور چربی و شکر اضافه می‌تواند آنها را نامتناسب و نهایتا بیمار کند.
- با تنظیم ساعات خواب کودک به حفظ تناسب اندام او کمک کنید. چرا که اختلالات خواب، پرخوابی و کم خوابی با برهم زدن تعادل هورمونی و تغییرات متابولیسم بدن موجب افزایش اشتها و پرخوری می‌شود که نتیجه آن هم افزایش وزن و چاقی است.
با این روش‌ها عوارض چاقی در کودکان را کاهش داده و آنها را سالم‌تر بزرگ کنید.
بیشتر بخوانید:
- کشف یک گونه جدید قارچ در توئیتر ؛ چگونه یک اکتشاف علمی در توئیتر رخ داد؟
- حال نخستین فردی که واکسن کرونا دریافت کرد چطور است؟
- ربات هوش مصنوعی هنگام آنالیز سخنرانی های ترامپ از کار افتاد!
- خطر زباله های پلاستیکی برای محیط زیست ؛ میکروپلاستیک، کوچک اما خطرناک!
.
منبع: medicalXpress
