واکسن مخصوص امیکرون در ایمنی‌زایی در حدّ و اندازه‌ی واکسن‌های تقویتی کنونی ظاهر شده است.
در روزهای آینده، مردم ایالات متحد و پادشاهی انگلستان جزو نخستین مللی خواهند بود که نسل تازه‌ای از واکسن کووید-19 (واکسن مخصوص امیکرون) را دریافت خواهند کرد. امید داشتیم که واکسن‌هایی که براساس انواع سویه‌های امیکرون و ویروس سارس-کوو ۲ توسعه پیدا کردهاند محافظت قابل‌توجه‌تری نسبت به واکسن‌های قدیمی‌تر مبتنی بر سویه ویروسی که در سال 2019 پدیدار شد، ارائه دهند؛ امّا تجزیه و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که دوزهای تقویتی از واکسن‌های قدیمی همان سطح محافظتی دوزهای واکسن مخصوص امیکرون را ارائه می‌دهند- به‌ویژه زمانی‌که صحبت از بستری افراد در بیمارستان می‌شود.
ایمنی‌زایی واکسن مخصوص امیکرون کمتر از حد انتظار بود!
واکسیناسیون جدید امیکرون که در ایالات متحد و پادشاهی انگلستان تایید شده نشانگر محافظتی شبیه به واکسن‌های تقویتی کنونی است. در همین خصوص جان مور، دانشمند توسعه‌ی واکسن در کالج پزشکی جون و سنفرد وایل دانشگاه کرنل شهر نیویورک که در مدل‌سازی مشارکت نداشت گفته:
«این واکسن‌ها از آن دست از ابرمحافظ‌هایی در مقایسه با آن‌چه که دو هفته پیش یا ماه پیش دریافت می‌‌کردید نیستند»
مور بحثی را به پیش می‌کشد که بهتر بود آژانس‌های نظارتی ایالات متحده و پادشاهی بریتانیا تاثیر بالقوه‌ی واکسن‌های تازه را پیش از تایید آن بررسی می‌کردند.
در 15 اوت (مرداد)، پادشاهی انگلستان نخستین کشوری بود که یکی از واکسن‌های «دو ظرفیتی» جدید را تأیید کرد که بر اساس سویه‌های اصلی اُمیکرون ب.آ-1 یافته شده در ووهان چین است و به زودی با این واکسن تأیید شده رسماً واکسیناسیون آن را آغاز می‌کنند. ظاهراً دولت ایالات متحد نیز به واکسن های دو ظرفیتی مشابه چراغ سبز نشان داده است.
آزمایش‌های مناسبی در مقیاس بزرگ نشان داده‌اند که نسل اول واکسن‌های کووید-19 خطر ابتلا به بیماری را تا بیش از 90٪ کاهش می‌دهد؛ امّا چنین مطالعاتی با آزمایش‌های تصادفی ده‌ها هزار نفر برای دریافت واکسن یا دارونما و سپس زیرنظر گرفتن این افراد برای مشاهده اینکه چه کسی آلوده شده است، روی داده است؛ ولی دیگر در سال 2022 عملی، ممکن و یا اخلاقی نیست.
درعوض، واکسن‌های توسعه یافته‌ی کووید-19 در گروه‌های کوچک‌تر بالینی آزمایش شده‌اند و برای سنجش اثربخشی آنها، توسعه‌دهندگان معمولاً پاسخ‌های ایمنی شرکت‌کنندگان، به‌ویژه سطوح آنتی‌بادی‌های «خنثی‌کننده» مسدودکننده عفونت را اندازه‌گیری کرده و آنها را با افرادی که دوز دیگری دریافت کردهاند مقایسه کردهاند.
اکثر این آزمایشات بالینی بر پایه‌ی واکسن‌های بروز‌شده بنا شده‌اند ـــ نه تنها اُ-میکرون بل که روی سویه‌های قدیمی‌تر آن نظیر بتاـــ به نسبت واکسن اصلی، موثربودگی بیشتری از خود بروز دادند. در همین خصوص استفان هوگ، رئیس شرکت مدرنا گفته:
به طور چشمگیری این واکسن بوستر برتر است!
پیش‌تر نیز در هشتم ژوئن زمانی‌که این شرکت نتایج خود را ارائه می‌داد درباره‌ی واکسن‌های بر پایه‌ی سویه‌ی ب.آ. 1 نیز چنین عبارتی را به کار گرفته بود. به نظر باید به دیده‌یِ تردید به اظهارات کمپانی‌های داروسازی نگاه کنیم!
در دانشگاه نیو ساون ولزِ سیدنی استرلیا، گروهی به رهبری دبورا کرومر، ریاضیدان مدل‌سازی داده، در تلاش برای همه‌فهم کردن نتایج واکسن‌هایی نظیر آن‌چه که مدرنا ارائه کرده، تمامیِ نتایج آزمایش‌های بالینی واکسن‌های بروز شده را که پژوهشگران در دسترس داشتند جمع‌آوری کردند.
همچنین آنها مطالعاتی در بابِ میزان اثربخشی چهارمین دوز واکسن بر پایه‌ی سویه‌ی اصلی ویروس کووید-19 انجام داده‌اند. بنابر تحلیل آنها، هر دو نوع واکسن سطح آنتی بادی را به طرز قابل ملاحظه‌ای افزودند، امّا نسخه‌های به‌روز پادتن را به سطحی رساندند که به طور میانگین 1/5 برابر بیشتر از واکسن های قدیمی‌تر بر پایه‌ی سارس-کوو 2 بوده است. کرومر در همین خصوص می‌گوید:
ما درباره‌ی تغییر ناچیزی صحبت نمی‌کنیم!
بیشتر بخوانید: سویه جدید کرونا در حال انتشار گسترده است؛ از BA.4.6 چه می‌دانیم؟
میزان کمتر بستری شدن افراد با واکسن مخصوص امیکرون
مطالعات نشان می‌دهند که میزان بالاتر پادتن‌ها نی‌توانند بهتر علیه کووید-19 عمل کنند. امّا هم چنان واضح نبود که تا چه اندازه واکسن‌های به‌روز شده می توانند در کارآزمایی‌های بالینی موثر واقع شوند.
برای تعیین این امر، گروه کرومر مدلی کاربردی را توسعه دادند که خانم مایلز داونپورت، ایمونولوژیست همان دانشگاه و همکارانشان توانستند اثربخشی واکسن‌های اصلی کووید-19 را به میزان پادتن افراد مرتبط سازند. در واقع، این مدل نشان داد که بیشتر کارایی واکسن‌های به روز شده شبیه به دوز تقویتی واکسن‌های قدیمی‌تر است.
به عنوان نمونه، در جوامعی که نیمی از مردم از طریق واکسیناسیون یا عفونت قبلی در برابر عفونت کووید-19 ایمنی نسبی به‌دست آورده‌اند، دوز تقویتی از واکسن مبتنی بر سویه‌ی اُ-میکرون سطح ایمنی را تا 90 درصد افزایش می‌دهند و در مقابل دوزهای تقویتی واکسن‌های قدیمی‌تر ایمنی 86 درصدی را نشان می‌دهند. با این حال، برای محافظت در برابر بیماری شدید، تفاوت در ایمنی‌زایی کمتر از 1٪ بود.
در سطح عمومی، تزریق واکسن‌های به‌روز شده می‌توانند منطقی باشند. چنانکه گروه کرومر به ازای هر 1000 نفر، تخمین زده است که یک کارزار تقویتی مبتنی بر واکسن‌های به روز شده، به طور میانگین 8 بستری کمتر نسبت به واکسن های قدیمی داشته‌اند.
او افزود:
اگر این به معنای خالی نگاه‌داشتن تخت‌های بیمارستانی و جلوگیری از ابتلا شدید باشد، دلیلی کافی، برای توصیه به تقویت‌کننده‌های به‌روز شده، خواهد بود.
مزایای نسبی تقویت کننده های مبتنی بر سویه‌های جدید می توانند حتی موثرتر ظاهر شوند؛ فرض کنید سویه‌ی جدیدی به میان آید و سطح ایمنی موجود را به طور ناگهانی کاهش دهد؛ چنانکه در دسامبر 2021 با ظهور اُ-میکرون رخ داد – و همین امر، ممکن است دوباره تکرار شود. بر اساس این سناریو، کرومر می‌گوید که بر همین اساس واکسن‌های مبتنی بر اُ-میکرون می‌توانند محافظت بسیار بهتری نسبت به واکسن‌های قدیمی‌تر ارائه دهند.
بیشتر بخوانید: جهش های جدید کرونا مسری تر از قبل و مقاوم در برابر واکسن
مزایای دراز مدّت واکسن مخصوص امیکرون
هنگامی که کارزار دوز تقویتی ایالات متحده آغاز شود، از واکسن های اُمیکرون متفاوتی نسبت به آن‌چه که در بریتانیا تایید شده، استفاده خواهد شد. در ماه ژوئن، یک کارگروه به سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) پیشنهاد داد تا از شرکت‌ها بخواهد که واکسن‌های دو ظرفیتی مبتنی بر سویه اصلی و انواع ب.آ.4 و ب.آ.5 کروناویروس را – که دارای توالی‌های پروتئینی یکسان هستند – به جای واکسن‌های دو ظرفیتی تولید کنند. نظیر واکسن دو ظرفیتی ب.آ.1 که توسط مدرنا، فایزر-بیونتک و دیگر داروسازها آزمایش شده بود چرا که امید آن می‌رفت که با تطبیق بهتر با سویه‌های در گردش، واکسن‌ها مؤثرتر واقع شوند.
اما کندوکاو کرومر نشان می‌دهد که تفاوت‌ها ممکن است ناچیز باشند؛ حتَی واکسن‌های تقویتی مبتنی بر انواع بتا و دلتا باید در برابر سویه‌های ب.آ.4 و ب.آ.5 و همچنین سویه‌های دیگر ایمنی‌زایی کنند. مثلاً واکسن‌های دو ظرفیتی که واکسن اصلی را شامل می‌شدند مؤثرتر از واکسن‌هایی نبودند که صرفاً بر اساس یک نوع جدیدتر ساخته شده بودند.
کرومر می گوید، به این دلایل، تصمیم سازمان غذا و دارو برای رد تقویت کننده مبتنی بر ب.آ.1 به احتمالی بی‌تاثیر بود، به ویژه در شرایطی که سارس-کوو 2 همچنان به فرگشت خود ادامه می‌دهد. کرومر همچنین افزود به نظر نمی رسد که [همه شمول بودن یک واکسن] نشان بدهد که می‌توان بهبود چشمگیری در اثربخشی واکسن تقویتی ایجاد کرد.
آیا توزیع واکسن مخصوص امیکرون کار بیهوده‌ای است؟
دین فولمن، آماردان موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی در بتسدا، مریلند ایالات متحد می‌گوید که حتی مزایای حاشیه‌ای واکسن مبتنی بر B.A.4 و B.A.5 ممکن است برای توجیه عرضه‌یِ عمومی آنها کافی باشد. «احتمالاً تا حدودی بهتر است. خیلی بهتر – شاید هم نه». مضاف بر این، او گفته است که پیام اصلی تجزیه و تحلیل باید این باشد که هر واکسن تقویتی کووید-19 موثر و خوب است.
دیگر دانشمندان این تصمیم راــ که در پِی انواع تقویت کننده‌ها باشیم‌ــ، آن هم در شرایطی که سود آن بسیار ناچیز است، زیر سوال می برند. در همین باره، مور نگران است که مردم گمراه شده و گمان ببرند واکسن‌های به‌روز شده بسیار مؤثرتر از واکسن های موجود باشند و خود را در معرض عفونت بیشتری قرار دهند.
پل آفیت، واکسن‌پژوه در بیمارستان کودکان فیلادلفیای پنسیلوانیا که یکی از دو عضو کمیته مشورتی سازمان غذا و دارو بود که علیه به‌روزرسانی واکسن‌های کووید-19 رای دادند، او می‌گوید که تحلیل کرومر بر شک و تردید آنها تایید مؤکدی‌ست.
«اگر واکسن مخصوص امیکرون موثرتر از واکسن های فعلی نیست، پس چرا آن را توزیع کنیم؟ آن هم در صورتی که تأثیر بسیار کمی بر بروز بیماری شدید خواهید داشت.»
کرومر می‌گوید در درازمدت، احتمالاً توسعه واکسن‌های مبتنی بر گونه منطقی باشد، امّا این ایده که آنها باید دقیقاً با سویه‌های ویروسی در گردش مطابقت داشته باشند، غیر واقع‌بینانه است – و زمانی که از پیش واکسن‌های بسیار مؤثر را در دسترس داشته باشیم، نتیجه‌یِ معکوسی خواهیم گرفت. او افزود:
مهم ترین تقویت‌گر، واکسنی است که در واقع دریافت می‌کنید.
بیشتر بخوانید:
- کرونا خطر ابتلا به آلزایمر را دوبرابر می‌کند
- اپلیکیشن تشخیص کرونا با صدا با دقت 89 درصدی معرفی شد
- احتمال شدت گرفتن ویروس کرونا با آغاز فصل پاییز
- هشدار سازمان بهداشت جهانی درباره ویروس ماربورگ ؛ یک همه‌گیری جدید در راه است؟
- افزایش شمار فوتی های کرونا ؛ دز یادآور واکسن کرونا الزامی است
شما دربارهٔ واکسن مخصوص امیکرون چه فکر می کنید؟ در صورت توزیع، آن را تزریق می‌کنید؟ نظرات خود را در بخش کامنت‌ها با تکراتو در میان بگذارید.
منبع: Nature
