عمیق‌ترین نقطه زمین و بیشترین عمق اقیانوس در کجا قرار دارد؟ و پژوهشگران چگونه موفق به کشف چنین نقاطی شده‌اند؟ همه‌چیز در مورد ماریانا.
محققان با استفاده از انعکاس‌سنج چند پرتویی، انرژی صوتی را به اعماق اقیانوس آرام ارسال کرده و از طریق تجزیه و تحلیل سیگنال‌های منعکس شده، نقشه سه بعدی دقیقی از عمیق‌ترین نقطه زمین به دست آوردند. با تصاویر اسکن سه بعدی تهیه شده از عمیق‌ترین نقطه روی زمین، اکنون می‌توانید سفری به این منطقه داشته و برآمدگی‌هایی به ارتفاع 2500 متر را در اعماق اقیانوس آرام تماشا کنید!
منطقه «ماریانا ترنچ» ، در غرب اقیانوس آرام و نزدیک منطقه گوآم، عمیق‌ترین نقطه روی زمین، محسوب می‌شود. نقشه‌برداری از این منطقه، با استفاده از اسکنرهای تعبیه شده در عرشه کشتی، از آگوست تا اکتبر 2010 به طول انجامیده و بیش از 400 هزار کیلومتر مربع از منطقه اسکن شده است.
محققان با استفاده از انعکاس‌سنج چند پرتویی، انرژی صوتی را به اعماق اقیانوس آرام ارسال کرده و از طریق تجزیه و تحلیل سیگنال‌های منعکس شده، نقشه سه بعدی دقیقی از عمیق‌ترین نقطه زمین به دست آوردند.
بیشترین عمق اقیانوس کجاست؟
درحالی که تصاویر ماهواره‌ای تنها وجود یک برآمدگی را درعمق منطقه نشان می‌دهد، در نقشه‌برداری سه بعدی، چهار برآمدگی به طول دو هزار و 414 کیلومتر در کف اقیانوس با ارتفاع بیش از 2500 متر بالاتر از سطح دیده می‌شوند. وضوح تصاویر به دست آمده (یک پیکسل برای هر 100 متر) بسیار دقیق‌تر از سیستم‌های اندازه‌گیری قبلی است.
برآمدگی‌ها در کف اقیانوس آرام ، توسط صفحات تکنوتیکی زیر یکدیگر کشیده شده‌اند و در فاصله دورتر نیز صفحات تکنوتیکی فیلیپین قرار دارند. محققان معتقدند این برآمدگی‌ها با زمین لرزه در مناطق فرو رانش مرتبط هستند. به گفته یکی از متخصصان نقشه‌برداری اقیانوس، تصاویر به دست آمده از عمیق‌ترین نقطه روی زمین با عمق حدود 11 کیلومتر، بسیار دشوارتر از نقشه‌برداری از کوه اورست است.
محققان هیدروگرافی و نقشه‌برداری اقیانوس، همچنین نقشه‌برداری از این منطقه را پاسخگوی سوالات زیادی درباره آن می‌دانند. در ادامه، مطالب دقیق‌تری در مورد بیشترین عمق اقیانوس می‌خوانیم.
اندازه گیری بیشترین عمق اقیانوس چگونه انجام می‌شود؟
گودال چلنجر واقع در درازگودال ماریانا با عمق بحث‌برانگیز خود بیشترین عمق اقیانوس شناخته‌شده در میان اقیانوس‌ها می‌باشد.
گودال چلنجر در دراز گودال ماریانا با عمق عجیبی که دارد به عنوان عمیق ترین نقطه میان اقیانوس‌های جهان شناخته شده‌است. در سال 2010 مرکز نقشه‌برداری ساحلی و اقیانوس ایالات متحده عمق این گودال را 10994 متر (36070 فوت) زیر سطح دریا با دقت 40± متر اندازه‌گیری کرد. اگر اورست (بلند ترین قله جهان)، در این گودال واقع می‌شد بازهم بیش از یک مایل آب سطح آن را می‌پوشاند.
اولین اندازه‌گیری‌ها از گودال چلنجر توسط نیروی دریایی رویال بریتانیا در سال 1875 بوسیله کشتی بررسی (اچ‌ام‌اس‌چلنجر) صورت گرفت که بیشترین عمق اقیانوس (گودال ماریانا) را 8184 متر(26850 فوت) اندازه‌گیری کرد.
در سال 1951، کشتی دیگری از ناو رویال که نام آن کشتی نیز اچ‌ام‌اس‌چلنجر بود، برای اندازه‌گیری مجدد به آن منطقه بازگشت. این بار به کمک صدای اکو عمق بیشتری (10900 متر برابر با 35760 فوت) نسبت به اندازه‌گیری قبلی کشف کردند. ناو اچ‌ام‌اس‌چلنجر به احترام و در پی اتمام ماموریت اندازه‌گیری قبلی اینگونه نامگذاری شد.
همچنین در سال 2009، عمق این گودال توسط محققان دانشگاه هاوایی با استفاده از نقشه‌برداری سونار بر روی جایگاه آر وی کیلوموآنا، 10971 متر (35994 فوت) با دقت 22 متر اندازه‌گیری شد. آخرین اندازه‌گیری صورت‌گرفته‌شده توسط مرکز نقشه‌برداری ایالات متحده، همان 10994 متر (با دقت 40±) در سال 2010 می‌باشد که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد.
فهرست بیشترین عمق اقیانوس در یک نگاه
- 10. درازگودال آتاکاما (Atacama) یا گودال پرو-شیلی در شرق اقیانوس آرام با 8.06 کیلومتر عمق
- 9. درازگودال ساوت‌سندویچ (South Sandwich Trench) در جنوب اقیانوس اطلس با 8.42 کیلومتر عمق
- 8. درازگودال پورتوریکو (Puerto Rico Trench) در حدفاصل اقیانوس اطلس و دریای کارائیب با 8.64 کیلومتر عمق
- 7. درازگودال ژاپن (Japan Trench) در شرق مجمع‌الجزایر ژاپن با 9 کیلومتر عمق
- 6. درازگودال ایزو-اوگاساوارا (Izu-Ogasawara Trench) در غرب اقیانوس آرام با 9.78 کیلومتر عمق
- 5. درازگودال کرمادک (Kermadec Trench) در جنوب اقیانوس آرام با 10.4 کیلومتر عمق
- 4. درازگودال کریل کامچاتکا (Kuril- Kamchatka Trench) در اقیانوس آرام با 10.5 کیلومتر عمق
- 3. درازگودال فیلیپین (Philippine Trench) در دریای فیلیپین با 10.54 کیلومتر عمق
- 2. درازگودال تونگا (Tonga Trench) در جنوب غربی اقیانوس آرام با 10.882 کیلومتر عمق
- 1. درازگودال ماریانا (Mariana Trench) در غرب اقیانوس آرام با 11.034 کیلومتر عمق
کاوش انسان در گودال چلنجر
در سال 1960 بیشترین عمق اقیانوس برای اولین بار توسط ژان پیکارد و دون والش بوسیله زیردریاپیمای بتیسکف‌تریسته (Bathyscaphe Trieste) کاوش شد. آنها توانستند تا عمق 10916 متر(35814 فوت) را با زیردریاپیما فرود بیایند.
بیشتر بخوانید:
- تفاوت دوقلوهای همسان و ناهمسان
- هشدارها نسبت به شیوع بیماری ویروسی هپاتیت E
- پروژه نورالینک ایلان ماسک
- عوارض مصرف مواد مخدر در دوره بارداری
در سال 2009، محققان موسسه اقیانوس‌شناسی وودز هول (Woods Hole) عمیق ترین شیرجه را با استفاده از وسیله نقلیه رباتیک و بدون سرنشین به اعماق گودال چلنجر انجام دهند. ربات آنها تا عمق 10902 متری در گودال پایین برود.
چرا اقیانوس در این نقطه تا این حد عمیق است؟
گودال ماریانا در مرز صفحه همگرا واقع شده‌است. دراین نقطه دو صفحه همگرا از لیتوسفر اقیانوسی با یکدیگر برخورد می‌کنند. در محل این برخورد، یکی از صفحه‌ها به داخل گوشته زمین می‌رود که انحنای به سمت پایین آن یک فرورفتگی عمیق تشکیل می‌دهد که گودال نامیده می‌شود. نمونه ای از یک گودال اقیانوسی در تصویر نمایان است. گودال‌های اقیانوسی برخی از عمیق ترین قسمت‌های ممکن در داخل اقیانوس‌ها می‌باشند.
زمین‌لرزه‌ها در گودال ماریانا
گودال ماریانا در امتداد مرز صفحه‌ای بین صفحه فیلیپین و صفحه اقیانوس آرام قرار گرفته‌است. صفحه‌ی اقیانوس آرام در ضلع شرقی و جنوبی این مرز و صفحه‌ی فیلیپین در ضلع غربی و شمالی این مرز قرار دارد.
هردوی این صفحات در جهت شمال غربی در حال حرکت‌اند، اما صفحه‌ی اقیانوس آرام سریعتر از صفحه‌ی فیلیپین حرکت می‌کند. حرکت این صفحات باعث ایجاد مرز صفحه‌ی همگرا می‌شود، زیرا سرعت بیشتر صفحه‌ی اقیانوس آرام باعث می‌شود در صفحه‌ی فیلیپین برخورد صورت گیرد. این برخورد یک منطقه فرورانش را در گودال ماریانا تحت عنوان (فرورفتگی صفحه‌ی اقیانوس آرام) به داخل گوشته و زیر صفحه‌ی فیلیپین تولید می‌کند.
این برخورد با سرعت‌های متغیری در امتداد مرز منحنی صفحات رخ می دهد، با این حال میانگین حرکت نسبی در دامنه‌ها به ده‌ها میلیمتر در سال می‌رسد. زمین‌لرزه‌های متعددی در امتداد مرز این صفحه رخ می‌دهند، زیرا فرو رفتن صفحه‌ی اقیانوس آرام به داخل گوشته صاف و یکنواخت نیست. در عوض صفحات معمولا با بالا رفتت فشار گیر می‌کنند، اما گاها این حرکات به طور ناگهانی از چند میلیمتر تغییر می‌کند و هنگامی که این صفحات می‌لغزند، ارتعاشات ایجاد شده به عنوان امواج زمین‌لرزه از طریق پوسته زمین به حرکت در می‌آیند.
هرچه صفحه‌ی اقیانوس آرام بیشتر به داخل گوشته فرو می‌رود، بوسیله اصطکاک و شیب زمین گرم می‌شود. در عمق تقریبی 100 مایل (160 کیلومتر)، سنگ‌ها تا حدی گرم می‌شوند که برخی از مواد معدنی شروع به ذوب شدن می‌کنند. این مواد مذاب به دلیل تراکم پایین تر به سمت بالا حرکت می‌کنند. بارسیدن ماگما به سطح پوسته، فوران آتش‌فشانی تولید می‌شود که این فوران‌ها قوس جزیره ماریانا را تشکیل داده اند.
کشف مواد سمی در عمیق‌ترین نقطه اقیانوس
نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد که سطح بسیار زیادی از آلاینده‌های سمی در نزدیکی گودال ماریانا شناسایی شده است. درازگودال ماریانا (Mariana Trench) که عمیق‌ترین گودال اقیانوس‌های جهان و ژرف‌ترین مکان در پوسته کره زمین است، در شمال غربی اقیانوس آرام، در شرق و جنوب جنوب جزایر ماریانا قرار دارد. عمق این گودال حدود 11 کیلومتر (10994 متر) است. با تک شات همراه باشید.
آلاینده‌های آلی پایدار (Persistent Organic Pollutants) جزو خطرناک‌ترین مواد شیمیایی محسوب می‌شوند که در دهه 1930 تا 1970 به عنوان روان کننده موتور و پیشگیرنده آتش ساخته شدند، این آلاینده‌ها با ورود به زنجیرهٔ غذایی، در بافت‌های زنده متراکم می‌شوند و برسلامت انسان و محیط آثار نامطلوب دارند.
اکنون به واسطه وجود نیروی گرانش و ساختار نامناسب محل‌های دفن زباله، این مواد شیمیایی بسیار خطرناک به عمق بیش از 9 کیلومتری زمین رسیده‌اند. آلاینده‌های آلی پایدار از جهات مختلفی خطرناک هستند. اول اینکه برای ماهی‌ها، حیوانات و انسان‌ها سمی هستند، قرار گرفتن در معرض این مواد می‌تواند منجر به بیماری، ناهنجاری‌های مادرزادی و مرگ شود. اما این آخر کار نیست، همان طور که از نام این مواد بر می آیند، آنها می‌توانند درون بافت‌های چربی موجودات تجمع کنند، به این معنی که می‌توانند تا ابد داخل زنجیره غذایی باقی بمانند.
بیشتر بخوانید:
- کشف یک گونه جدید قارچ در توئیتر ؛ چگونه یک اکتشاف علمی در توئیتر رخ داد؟
- حال نخستین فردی که واکسن کرونا دریافت کرد چطور است؟
- ربات هوش مصنوعی هنگام آنالیز سخنرانی های ترامپ از کار افتاد!
- خطر زباله های پلاستیکی برای محیط زیست ؛ میکروپلاستیک، کوچک اما خطرناک!
البته این اولین باری نیست که مواد خطرناک ساخت انسان به عمیق‌ترین گودال زمین راه پیدا کرده‌اند. سال گذشته نیست نتیجه یک مطالعه علمی دیگر نشان داد که نوع خطرناکی از آلاینده‌ها داخل و در نزدیکی گودال عمیق ماریانا مشاهده شده‌اند.
نفوذ زباله‌های پلاستیکی به عمیق‌ترین نقطه اقیانوس
آلودگی پلاستیکی (plastic pollution) معضلی محیط زیستی بوده که با کشف آثار آن در بدن موجودات عمیق‌ترین بخش اقیانوس‌ها، مجددا موردتوجه قرار گرفته است.
بر اساس تحقیقی جدید، بررسی‌ها نشان می‌دهند که در بدن سخت‌پوستان ساکن درازگودال ماریانا (Mariana Trench)، عمیق‌ترین بخش پوسته زمین در اقیانوس آرام، مقادیر قابل‌توجهی میکروپلاستیک یافته شده است.
در حقیقت می‌توان گفت که تمامی موجودات آنالیز شده در شش درازگودال این اقیانوس پهناور که عمق هر یک از آنها حدودا 10 هزار متر است، در دستگاه گوارش خود پلاستیک داشته‌اند.
آلن جیمسون (Alan Jamieson) پژوهشگری از دانشگاه نیوکاسل بریتانیا و نویسنده اصلی مقاله چاپ‌شده در این رابطه می‌گوید که آلودگی های پلاستیکی ایجادشده در آب دریاها و اقیانوس‌ها که بیشتر به صورت زباله‌های پلاستیکی هستند، یا به واسطه موج‌ها به خشکی برمی‌گردند و یا در اعماق آب‌ها فرورفته و دست‌آخر به بدن موجوداتی مانند سخت‌پوستان موردبررسی وارد می‌شوند.
تحقیق تیم جیمسون توسط کمپینی به نام “Sky Ocean Rescue” که برای مبارزه با آلودگی اقیانوس ها به راه انداخته شده بود، تامین مالی می‌شد. در ماه فوریه گذشته این تیم نتایج به دست آمده از پژوهش‌ها را در ژورنال معروف “Nature Evolution and Ecology” به چاپ رساند و جیمسون در این مقاله اظهار کرد که آلودگی درازگودال‌های اقیانوس آرام بیشتر ناشی از وجود دو ماده مشخص به نام‌های بیفنیل پلی‌کلر (PCB) و دیفنیل اتر پلی‌برم (PBDE) است.
PCB ماده‌ی شیمیایی مومی شکل و روغنی است که کاربردهای صنعتی فراوانی دارد و تولید آن به واسطه سمی بودن ساختارش، از سال 1979 ممنوع شده است. PBDE هم در مواد بازدارنده آتش استفاده می‌شود که بعد از انتشار مقالاتی در مورد اختلالاتی که در سیستم عصبی، ایمنی و دستگاه تناسلی انسان ایجاد می‌کند، تولید آنها متوقف شد.
برای دستیابی به موجودات ساکن چنین بخش‌هایی از اقیانوس آرام، تیم جیمسون از نوعی تله‌ی عمیق که به ژرف‌ترین نقاط اقیانوس نشست کرده و همراه خود، دوربین‌های مخصوص و مواد موردنیاز برای به دام انداختن سخت‌پوستان درزاگودال‌ها را دارند، استفاده کردند.
همانطور که اشاره شد، شش بخش مختلف از درازگودال‌های اقیانوس آرام به فواصل مشخص از یکدیگر، موردبررسی قرار گرفت و در بدن تمامی جانوران جمع‌آوری شده از هرکدام از مناطق، آلودگی پلاستیکی وجود داشت. به طور کلی 90 سخت‌پوست که از نوع دوجورپایان (Amphipoda) بودند، آنالیز شدند؛ کمترین میزان آلودگی گزارش‌شده به حفره‌ی عمیق نیو هبردیز (New Hebrides) در جنوب غربی این اقیانوس مربوط بود و حفره ماریانا هم بیشترین سطح آلودگی پلاستیکی را داشت.
بیشتر بخوانید:
- عوارض چاقی در کودکان
- هشدارها نسبت به شیوع سندرم مرتبط با کووید 19 در کودکان بالا گرفت!
- آیا با نوشیدن قهوه به وزن دلخواه خود خواهیم رسید؟
- تصاویر برهنه یک مدل آمریکایی 700 هزار دلار به مقابله با آتش‌سوزی استرالیا کمک کرد
- این لاک‌پشت از طریق آلت تناسلی خود نفس می‌کشد!
.
منبع: marineinsight
