فیلم مالکوم و ماری در بهترین حالت درامی عاشقانه روان شناسانه است و در بدترین حالت ملودرامی آبکی و در سطح مانده. در این نوشتار سعی دارم جستاری میان این دو نگاه داشته باشم و شاید به گفتمان مشترکی در مورد این فیلم برسیم. در ادامه با سایت تکراتو و نقد فیلم مالکوم و ماری همراه ما باشید.
کووید 19 هم جلوی سم لوینسون (Sam Levinson) کارگردان را نگرفت. پروژه مالکوم و ماری همه مراحل نگارش فیلمنامه تا پیش تولید و فیلم برداری را تحت تدابیر شدید پروتوکل های بهداشتی مختص به کووید 19 گذراند. این فیلم از تاریخ 29 ژانویه 2021 (10 بهمن) و با نسخه های کم و محدود در سینماها به روی پرده رفت و از تاریخ 5 فوریه (17 بهمن) روی پلتفرم Netflix در دسترس سینما دوستان قرار گرفت. در انتهای نوشتار به فهرست دست اندرکاران فیلم نگاهی خواهیم انداخت اما ابتدا باید به سراغ پیدا کردن گفتمانی مشترک باشیم که در ابتدای کار به آن اشاره کردم.
نقد فیلم مالکوم و ماری ( 2021 Malcolm & Marie)
لِی لِی روی مرز ملودرام و درامی عاشقانه
برداشت اول ؛ فیلمی جاندار، خوش ریتم و آپارتمانی (ویلایی)
نگاه اول من به این اثر همراه با جذابیتهای ریتمیک و بصری بود. فیلمی که ضربه اول را با کنتراست سیاه و سفید و زرق و برقی که در فیلم میبینیم به ما میزند. کنتراستی که با رقص بی نظیر جان مالکوم (با بازی دیوید واشنگتون) ریتمیک میشود و در آن تمپویی دمیده میشود و پیش غذایی نفیس پیش روی ما میگذراند و وعده فیلمی پر از کشمکش و اتفاقات زیبایی شناسانه را به ما میدهد. در این پیش غذا ته مایه های تنش و جرقه های مشکلات میان دو کاراکتر را مشاهده میکنیم.
فیلمساز با میزانسن تند راه رفتن ماری (با بازی زندیا) به سمت توالت در سکانس اول، سکوتهای طولانی اش در مقابل شادی غیر قابل وصف مالکوم، ماری را برا ما بمبی تصویر می کند که هر آن آماده ی ترکیدن است و حتی دچار شمارش معکوس هم شده است. بمبی که شاید اول خودش و بعد مالکوم را نابود کند.
بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های 2021
جهان پست مدرن : دیالوگهایی که دیگر مونولوگ شده اند
یکی از بزرگترین معضلات در روابط امروزی میان انسانها کم رنگ شدن دیالوگ میان آنها و قدرت گرفتن مونولوگ است. عوامل زیادی دارد این دردی که بر سر بشر امروز خراب شده. از جمله آنها میتوان به فضای مجازی و تکنولوژی اشاره کرد.
به هرچه ماشینی شدن زندگی انسانها و از بین رفتن حس همزادپنداری و هرچه بُلد شدن منیت در افرادی که اتفاقا به غایت تو خالی هستند و مانیفست هایشان را در اینستاگرام یا در بهترین حالت در توئیتر با یک یا دو جمله مانند: “مامانم، بابام و عموهام رو دالتون ها صدا میزنه” بیان میکنند. انسان هایی که به دنبال هویت از دست رفته خود هستند بدون اینکه در این باره تفکر کنند که آیا از ابتدا هویتی در کار بوده که از دست برود یا که خیر. خیر؟ جوابی تکان دهنده خواهد بود برای کسانی که مخدرِ فضای مجازی آنها را جوری باد کرده که در آسمان ها سیر میکنند و به هیچ عنوان به این خیر فکر نمی کنند و نخواهند کرد.
اتفاقی که برای ماری قصه ما هم می افتد چنین چیزی است. بر خلاف برداشت اولیه این ماری است که دچار بحران هویت عمیق تری است. ماری که به تازگی از بند مواد مخدر خلاص شده (و موضوع فیلمی که مالکوم در مورد ماری ساخته هم حول همین محور میچرخد) از نیامدن اسمش در مراسم به هم ریخته و به واسطه عصبانتیش از مالکوم بحران هویت مالکوم را هم به صورتش میزند.
بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های مارول در سال 2021
مالکوم و ماری : مونولوگ یا دیالوگ؟
رابطه ای که فیلمساز از ابتدا برایمان تعریف میکند رابطه ای ست که در آن طرفین کوچکترین درک مشترکی از همدیگر ندارند. فقط زخم های همدیگر را یاد گرفتند تا در بحث و در مواقع لزوم با پاشیدن نمک روی زخم دیگری این جمله را در ذهن من متبادر کنند که: بهترین دفاع حمله ست و تا جایی پیش میروند که ما با یک رالی تنیس وار میان مالکوم و ماری طرف میشویم. ماری میزند و مالکوم با بکهَند پاسخ میدهد و مالکوم میزند و ماری با فورهند پاسخ میدهد. این ها برخلاف تصور عمده مخاطبین دیالوگ نیستند.
دیالوگ تعریف مشخصی دارد: گفتمانی که در آن شما چیزی بگویی من گوش کنم. من جوابی متناسب بدهم و گزاره جدیدی را هم مطرح کنم و در نهایت گفتمان ما دچار سنتز شود. اتفاقی که میان نسل امروز و در مورد این فیلم میان مالکوم و ماری میافتد مونولوگ محض است. این عدم درک متقابل تاجایی پیش می رود که کاراکترهای قصه ما در جای جای کار حتی سولی لوگ هم می گویند. یعنی تفکراتشان را که بر اثر سرکوب خود و پارتنر خود پنهان کرده بودند بلند بلند بیان میکنند. بدون توجه به اینکه اصلا طرف مقابل گوش می دهد یا که خیر. بدون توجه به اینکه طرف مقابل وجود خارجی دارد یا که خیر.
بیشتر بخوانید: بهترین فیلم و سریال های دیزنی پلاس 2021
میک لاسال (Mick LaSalle) منتقد San Francisco Choronicle با دادن نمره 100/100 نظر متفاوتی نسبت به نظر من دارد. میک لاسال نوشته است:
علاوه بر کیفیت دیالوگ هایش، فیلم نامه لوینسون مدرکی برای نشان دادن ارزش صحبت کردن و گوش کردن است؛ با حل و فصل ناراحتی ها، آسیب هایشان نیز از بین می رود.
که البته من مدرکی مبتنی بر گوش کردن و حل و فصل آسیب در این فیلم ندیدم چه برسد به از بین رفتن آسیب ها.
رنگ فیلم ؛ در خدمت یا خیانت به فیلم؟
با سیاه سفید بودن فیلم تا حدود زیادی موافق بودم و آن را در خدمت فیلم دانستم. از دغدغه سطحی که بحث کلیشه ای سفید و سیاه پوست ها را مطرح می کند، تا سفید و سیاه جلوه کردن آدمهای فیلم. از نگاه های انتقادی مالکوم به ماری و بلعکس که هرکدام خود را سفید مطلق می دانستند و دیگری را سیاه مطلق تا زیبایی های بصری و کنتراست خود فیلم که حواس مخاطب را بیشتر به اکت ها و میزانسن ها جلب میکند تا زرق و برق خانه اشرافی مالکوم.
دکوپاژ فیلم ؛ در خدمت یا خیانت به فیلم؟
از منظر من دکوپاژ این فیلمِ به اصطلاح آپارتمانی ضعیف نبود. بل که افتضاح بود. بازی کردن با شعور مخاطب و دست کم گرفتن معماری یک خانه ی اشرافی بود. کاش میشد اسم رفتار این فیلمساز را با دوربین دکوپاژ گذاشت.
شاه بیت رفتار بچگانه و درک ابتر این فیلمساز از میزانسن و دکوپاژ حوالی دقیقه 66 اتفاق می افتد. وقتی در میان بازی هیستریک و مصنوعی مالکوم که مدام به سمت آلت تناسلیش منتهی می شد، دوربین زوم می شود به سمت ماری که روی مبل دراز کشیده و کادر انقدر کوچک می شود که مالکوم ناچار (البته به دستور کارگردان) خود را به زور در کادر فرو می کند تا ایرادی از درک کارگردان گرفته نشود.
بیشتر بخوانید:
نقد و بررسی فیلم ماهی کوچک (The Little Fish 2021)
پیتر دبو منتقد Variety با دادن نمره 100/90 نظر متفاوتی نسبت به کات های متعدد فیلم دارد. دبو نوشته:
لوینسون تا حدود زیادی سعی کرده است به شخصیت هایش به طور مساوی بپردازد. کارگردانی اش به ندرت نمایشی می شود اما به وضوح می توان نیت پشت هر کات را در حالی که قدرت و سلطه میان دو شخصیت در طول فیلم مدام در حال جابجایی است، احساس کرد.
در خصوص نقد آقای دبو هم فقط همان مثال دقیقه 66 و چند دقیقه قبلش را می زنم و این سوال را مطرح می کنم که در آن سکانس دقیقا تبادل قدرت چطور با کات های زیاد کارگردان انجام شد؟
هالیوود در هالیوود ؛ خر تو خر
کاش روزی فرا برسد که کارگردانان هالیوود دچار درکی مشترک شوند تا از کلیشه های فیلم سازی خلاص شده و بفهمند که هیچ مشکلی ندارد از همان سکانس فوق الذکر ما نیم تنه مالکوم را ببینیم و فقط با میمیک ها و ری اکشن های ماری نسبت به حرف های مالکوم طرف باشم.
کاش روزی برسد که هالیوود بفهمد وقتی یک بازیگر دارد شاه بازی اش را در فیلم ارائه میدهد (بر اساس عصبانیت اغراق شده مالکوم از نقدی که نویسنده زن سفید پوست در نیویورک تایمز نوشته) انقدر با کات های بی مورد و کلوزآپ های بی فایده از صورت ماری و دوباره برگشتن به مدیوم شات تک بازی مالکوم و دوباره کلوز آپ ماری و دوباره و غیره.
کاش کسی پیدا می شد و به کارگردان عزیز می گفت عزیزجان اگر فکر میکنی بازیگر دارد بهترین بازی اش را در طول این فیلم ارائه می دهد که تا حدودی میدهد بگذار دوربین رویش ثابت بماند و ما از احساسات ماری بعدا با خبر شویم. البته احساسات خاصی هم نداشت. جز لبخندی احمقانه. ای فیلمساز عزیز بگذار در این فیلم که بازی خوب در آن زیاد نیست از یک تک بازی خوب لذت ببریم و بگذار فوکوس روی کسی باشد که دارد خوب بازی میکند.
بیشتر بخوانید:
نقد و بررسی سه گانه ماتریکس ؛ چرا باید منتظر فیلم ماتریکس 4 باشیم؟
نقد و بررسی مستند معضل اجتماعی 2020
س*کس را مخفی کن چون دارند دعوا می کنند
بیش از هرچیزی دست کم گرفتم شعور مخاطب من را در تمام آثار هنری آزار داده. من از جمله کسانی هستم که معتقدم اگر یک اِلمان وارد صحنه می شود. اگر یک فرم انتخاب می شود. اگر یک میزانسن سکس داریم. اگر چاقویی برای تهدید یا کشتن از کشوی میز خارج می شود باید با کارکرد آن روی صحنه فیلم برداری مواجه شویم.
اینکه صرفا فقط و فقط برای زیبا کردن، ترساندن و یا اروتیک کردن یک فیلم چنین اعمالی از فیلمساز سر بزند من این را توهینی مطلق به شعور خود میدانم. در این فیلم سکس نشان داده نمی شود. اما لزوم نشان ندادنش مشخص نمی شود. این فیلم در مورد رابطه ست. در مورد رابطه عمیق بین یک عاشق و معشوق سابق که حالا به مشکلات جدی ای برخورده اند.
دیدن سکس واقعی بین این دو نفر قطعا در درک بهتر احساسات میان این دو به ما کمک خواهد کرد. اما حالا چه شده؟ کارگردان با حقه این که موقع سکس اینها وارد دیالوگ های متشنج می شوند همه اقدام به سکس ها را نیمه کاره رها کرده و بلافاصله وارد تنش می شوند.
کارگردان اثر چاقو را می کِشد و کارکردی از چاقو را نمی بینیم. این کارگردان حتی جرات تارانتینو را هم ندارد. تارانتینویی که در آن فیلم ملال آورِ آخرش به اسم روزی روزیگاری در هالیوود انقدر از پاهای دخترها استفاده میکند و خیلی رک خودش هم این موضوع را قبول دارد که این وسواس جنسی را دارد. اما در این فیلم با نگاه سطحی و محافظه کارانه به این وسواس طرف هستیم و پاهای ماری کارکردی فتیشی را هم دارد و هم ندارد. به طور کلی همه چیز در این فیلم نصفه و نیمه است.
سالومه هایلو منتقد Austin Chronicle با دادن نمره 100/50 در این خصوص نوشته:
در کل مالکوم و ماری چیزی کمتر از یک روایت منطقی است و بیشتر شبیه یک نمایش از چند ایده زیباست. ایده ایده ها اغلب جذاب هستند اما بازهم فقط در حد ایده باقی می مانند.
برداشت دوم ؛ فیلمی ملال آور سطحی با بازی های خوب اما لحظه ای
بررسی رابطه در این فیلم به سطحی ترین شکل ممکن انجام شده. آن هم به شخصیت پردازی سرسری و دم دستی کارگردان اثر مربوط است. شخصیت پردازی ای که برای ماری در حد این است که: زنی است که در اطراف آن خانه میشاشد. زنی است که عقده ی مطرح شدن اسمش در مراسم جایزه گرفتن فیلمی است که بر اساس زندگی فلاکت بار او ساخته شده.
مردی که مست می کند و در بیابان اطراف خانه ی مجللش با هوا دعوا میکند. با لبهای بزرگش غذایی که ماری برایش درست کرده را با ملچ و مولوچ مشمئز کننده ای می خورد و انتقاد منتقد نیویورک تایمز را به سیاه پوست بودن خودش وصل میکند و مدام دستش به سمت آلتش می رود. آلتی که هیچ کارکردی از آن را در فیلم نمیبینیم.
بواسطه همین شخصیت پردازی های سرسری و دم دستی کارگردان است که وقتی ماری به ناگه به گریه می افتد و به مالکوم میگوید چرا منو بازی ندادی توی فیلمت؟ و او را متهم میکند که پلان هایی که از بازیگر گرفتی همه و همه جنسی بوده و غیره. در من مخاطب حس خاصی را بر نمی انگیزد چون هیچ پاساژ حسی درین بین نبوده.
بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های علمی تخیلی 2021
نبود فضای مجازی در سال 2021
برای من مخاطب غیر قابل باور بود که کارکرد گوشی موبایل برای این دو نفری که دچار بحران هویت هستند در سطح پلی کردن موسیقی باقی بماند و نهایت امرش این باشد که مسیجی به گوشی مالکوم می آید که: فلان کس این نقد را کرده و او به واسطه یک نقد آنطور از خود بیخود شود. اگر ما با شخصیتی طرف هستیم که یک نقد انقدر برایش مهم است باید کسی را ببینیم که از ابتدای ورودش به خانه به جای بالا رفتن از در و دیوار در فضای مجازی به دنبال نقدهای دیگران باشد.
درد اول : درد آخر
انسان تبدیل به موجودی شده که بازتابِ کمرنگش را در فیلم مالکوم و ماری دیدیم. موجودی که وقتی با نزدیک ترین فرد زندگیش به مشکل می خورد یا از او دلخور می شود به او نمی گوید. درون خود میریزد. از آن مشکل یک غول می سازد و در جایی که نباید آن را به روی طرف مقابل استفراغ می کند و این خود علتی می شود برای ایجاد مشکلی جدید. در صورتی که اگر در همان موقعی که مشکل اولیه به وجود آمده بود با طرف مقابل وارد دیالوگ می شد مشکل دندان گیری پیش که نمی آمد هییچ مشکل قبلی هم حل میشد.
در این فیلم با بغض های فرو خورده یک زن نسبت به مرد زندگیش طرف می شویم که در فیلمی یک ساعت و چهل و شش دقیقه ای به صورت قطره چکانی و سینوسی بیان می شود.
سکانس آخر ؛ دوربین داخل و زوج افسانه ای بیرون
یکی از معدود اتفاقات خوب فیلم پایان جذاب فیلم بود. پایانی که مخاطب را درون خانه نگه می دارد. شاید فیلمساز با این تکنیک در پی زدن تلنگری به ما است. به مایی که در طی فیلم رابطه میان مالکوم و ماری را نقد کردیم و ایراد گرفتیم و در جای جای فیلم گفته ایم که این دختره چرا اینو گفت الان؟ این پسره چرا انقدر بی شعوره؟ و غیره.
حالا ما در همان خانه حبس شده ایم و به مالکوم و ماری ای نگاه میکنیم که شاید در آن دور دست در پی حل کردن مشکلاتشان هستند. ما در اتاق با تختخوابی طرفیم که هیچ گاه در طول فیلم یکی از وظایف اصلیش را انجام نداد و مالکوم و ماری پشت به ما گفتگو میکنند. گفتگویی که دیگر باید دچار تاویل شود. تاویلی که دور از ذهن نیست اما قابل دسترسی هم نیست.
نقد فیلم مالکوم و ماری ( 2021 Malcolm & Marie) ؛ عوامل فیلم:
- کارگردان: سام لوینسون
- تهیه‌کننده: زندیا، کوین تورن، اشلی لوینسون، سام لوینسون و جان دیوید واشنگتن
- نویسنده: سام لوینسون
- بازیگران: زندایا و جان دیوید واشینگتن
- موسیقی: لبرینت
- تدوین‌گر: خولیو سی پرز چهارم
- توزیع‌کننده: نتفلیکس
- کشور: ایالات متحده آمریکا
- زبان: انگلیسی
بیشتر بخوانید:
- نقد و بررسی فیلم حفاری 2021
- نقد و بررسی فیلم زن جوان نوید دهنده 2020
- نقد و بررسی فیلم سرزمین آواره ها 2020
- نقد و بررسی فیلم پدر 2021
- نقد و بررسی فیلم سقوط 2020
- نقد و بررسی فیلم چیزهای کوچک 2021
نظر شما در خصوص نقد فیلم مالکوم و ماری 2021 چیست؟ نظرات خود را با تکراتو در قسمت کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.
