در کشورهای اسلامی همیشه بر سر تاریخ دقیق عید فطر اختلاف نظرهایی وجود داشته و دارد. اگرچه عید ماه رمضان 1403 نزدیک است، لازم دیدیم که توضیحی کوتاه از نحوه محاسبه و اعلام عید فطر مسلمانان ارائه دهیم. در ادامه مطلب با تکراتو همراه باشید.
عید فطر یکی از اعیاد ویژه مشترک بین تمامی کشورهای مسلمان و نشان‌دهنده پایان ماه مبارک رمضان و آغاز ماه شوال است. هرساله با نزدیک شدن به پایان رمضان بحث بر سر رؤیت ماه شوال آغاز شده و متخصصین هر کشور اسلامی با ابزارهای مختلف به رصد ماه می‌پردازند. عید فطر اگرچه در تقویم اسلامی و تقویم ایرانیان زمان مشخصی دارد، اما زمان دقیق آن مستلزم مشاهده ماه قمری است.
تاریخ دقیق عید فطر 1403 در کشورهای عربی توسط خانه تقویم قطر و با همکاری مرکز علمی العجیری کویت به روز چهارشنبه اعلام شده است. بدین ترتیب چهارشنبه، 22 فروردیم 1403 روز عید فطر خواهد بود. اگرچه تاریخ مشخص شده است اما نمی‌توان صددرصد گفت که این تاریخ دقیق است و حتماً باید هلال ماه شوال مشاهده شود.
برای محاسبه دقیق عید فطر در ماه فقهی معمولاً دو معیار و 6 مبنا درنظر گرفته می‌شود. مشاهده هلال ماه در مبنای اول با مشاده ماه و بدون هیچ ابزاری اپتیکی صورت می‌گیرد. اگر هلال ماه مشاهده نشد، در مبنای دوم با ابزارهای اپتیکی ماه را رصد می‌کنند تا نشانه‌هایی از هلال ماه مشاهده شود. 4 مبنای دیگر نیز وجود دارد که در ادامه مطلب به آنها می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: دادن صدقه با بیت کوین ؛ امارات از رمضان امسال برای کار خیر ارز دیجیتال هم می‌پذیرد
تاریخ دقیق عید فطر چگونه تعیین می‌شود
در تقویم ایران روز عید فطر 1403 چهارشنبه، 22 فروردین اعلام شده است. خانه تقویم قطر و مرکز علمی العجیری مشترکاً اعلام کردند که روز چهارشنبه، 22 فروردین 1403 عید فطر است.
در بیانیه مشترک این دو نهاد آمده است: «بر اساس محاسبات دقیق نجومی، آغاز ماه شوال سال ۱۴۴۵ هجری، در روز چهارشنبه، مطابق با دهم آوریل۲۰۲۴/ ۲۲ فروردین ۱۴۰۳ خواهد بود.»
ضمناً مؤسسه ملی تحقیقات نجوم و ژئوفیزیک مصر نیز روز چهارشنبه، 10 آوریل 2024 را عید فطر اعلام کرده است.
عید فطر در ایران و در تقویم ما روز چهارشنبه درج شده است اما تا رؤیت هلال ماع نمی‌شود تصمیمی قطعی گرفت و باد منتظر نتایج رصد ماه باشیم.
ماه فقهی و نحوه محاسبه آن
سال گذشته ماه نجومی شوال شنبه شب متولد شد. قطعاً ماه در لحظه تولدش میزان نوری که دارد به صفر تمایل پیدا می‌کند و حتی گاه با ابزار قابل رؤیت نیست. این در حالی است که معیار فقهی اعلام ماه‌های قمری، رؤیت هلال است و این ماه تازه متولد شده، برای قابل رویت شدن باید زمانی از تولدش بگذرد تا به یک حداقل سطح روشنایی برسد. پس معیار اولی که در استهلال مهم است، عمر یا سن هلال ماه در لحظه استهلال است.
معیار دوم، اختلاف با خورشید در زمان غروب خودش محسوب می‌شود. ما می‌دانیم که در ابتدا و انتهای ماه، طلوع و غروب ماه با فاصله اندکی نسبت به خورشید اتفاق می‌افتد و باید این زمان به قدری باشد که حضور نور خورشید در افق مانع رسیدن نور کم ماه به استهلال‌گران نشود. به این ترتیب، ماه فقهی باید رویت شود تا شروع ماه به اثبات برسد. اما مراجع مختلف، مبناهای مختلفی رو برای رؤیت ماه دارند که به شرح زیر است؛
- مبنای اول: اشتراک در شب و رویت بدون استفاده از ابزار اپتیکی
اشتراک در شب یعنی محل زندگی فرد با محلی که ماه در آن رویت شده مشترک باشد ( البته نه به شکل کامل بلکه ساعتی را با هم مشترک باشند). همچنین در محلی که ماه رویت شده افراد رویت‌کننده باید با چشم غیرمسلح، ماه را دیده باشند.
- مبنای دوم: اشتراک در شب و رویت با استفاده از ابزار اپتیکی
این هم مثل مورد بالا است. فقط مرجع تقلید، استفاده از ابزارهای اپتیکی را برای رصد هلال ماه می‌تواند بلامانع بداند.
- مبنای سوم و چهارم: اشتراک در بیشتر از نیمی از شب و بدون ابزار یا با ابزار
در این مبنا دو محل باید بیشتر از نیمی از شب را مشترک باشند یعنی بیشتر از ۵۱ درصد شب دو محل مشترک باشد. با یا بدون ابزار هم که مشخص است.
- مبنای چهارم و پنجم: رویت هلال در مناطق قریب‌الافق با یا بدون ابزار اپتیک
قریب‌الافق بودن امری مشخص است. مثلاً کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران غریب‌الافق هستند و در یک مبنا رویت با ابزار هم درست که معیار رهبر انقلاب این معیار است و در مبنای دیگر حتما رویت با چشم غیرمسلح باید باشد که مبنای آیت‌الله سیستانی این مبنا است.
- مبنای ششم: محاسبات نجومی
مشخصاً این مبنا استهلال ندارد و محاسبات نجومی در آن تعیین‌کننده است.
بیشتر بخوانید:
- سریال های ماه رمضان 1403 ؛ معرفی سریال‌های مناسبی ماه رمضان
- ساعت پخش برنامه زندگی پس از زندگی در ماه رمضان و نوروز 1403 [+ ساعت پخش تکرار]
- بسته های همراه اول ویژه ماه مبارک رمضان
نظر شما درخصوص تاریخ عید فطر و شیوه محاسبه آن چیست؟ لطفاً نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
