بحث‌های بسیاری در مورد تغییرات آب و هوایی با زبان‌هایی مختلف از علمی (خصوصا زبان خشک دانشمندان)، زبان پرشور محیط زیست و زبان مبهم سیاستمداران شکاک در جریان است. اما برای اینکه به خوبی تغییرات آب و هوایی را لمس کنید، کافی است به دریاچه ارومیه نگاهی بیندازید، دریاچه‌ای که ششمین دریاچه آب‌شور جهان محسوب می‌شود، اما در خلال سه دهه اخیر بیش از 90 درصد از آب خود را از دست داده است.
دریاچه ارومیه زمانی دومین دریاچه شور جهان بود؛ اما امروز، تقریبا از بین رفته است. در طول چند دهه گذشته، بیش از ۸۰ درصد از حجم دریاچه کاسته شده است. خشک شدن آب دریاچه ارومیه فاجعه‌ای است که اثرات بی‌نهایت مخربی بر اکوسیستم شمال غرب ایران و شرق ترکیه و شمال شرقی عراق خواهد داشت. به گفته دانشمندان، ترکیبی از تغییرات آب و هوایی و روند رو به رشد نیازهای آبی انسان به آرامی موجب گرفته شدن جریان آب و در نتیجه خشک شدن دریاچه ارومیه شده است. بین سال‌های ۱۳۳۹ و ۱۳۸۹، ۴۸ درصد از آب دریاچه کاسته شده است. مدل‌های شبیه‌سازی شده نشان می‌دهد، تغییرات آب و هوایی- خشک‌سالی و افزایش دما – در این روند، حدود ۶۰ درصد تاثیر گذار بوده‌اند.
همچنین، ۴۰ درصد دیگر به دلیل دخالت‌های انسانی، عمدتا منحرف کردن مسیر آب برای آبیاری و عوامل دیگری بوده است. کشاورزان با استفاده بی‌رویه و همچنین بهره‌برداری نامناسب از دریاچه تاثیر زیادی در خشکی دریاچه ارومیه داشته‌اند، اما در این بین تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی نقش مهمی ایفا کرده است. چراکه این دریاچه در خاورمیانه، یکی از خشک‌ترین نواحی جهان واقع است و اثرات تجمعی تغییرات آب و هوایی در آن به خوبی قابل مشاهده است. ممکن است مدت زیادی طول نکشد که دریاچه شور ارومیه، مانند دریای آرول در کشور قزاقستان و ازبکستان به کلی خشک شود. اکنون به نظر می‌رسد، در عکس‌های آکو سالمی چنین آینده‌ی چندان دور از دسترس نیست.
آکو سالمی عکاس ایرانی مرکز پولیتزر، در مجموعه عکس خود به تاثیر تغییرات آب و هوایی در این می‌پردازد، او صحنه‌های دل‌خراشی را با دوربین خود شکار کرده است. سالمی عکسی از بقایای یک قایق کوچک در دریاچه گرفته است که به نظر می‌رسد، متعلق به آینده است، درحالی‌که همین تیر ماه سال گذشته گرفته شده است. در این عکس رودخانه‌ای را مشاهده می‌کنیم که بیشتر به یک بیابان شبیه است. سالمی می‌گوید: “می‌توانید تغییرات آب و هوایی را عملا در ایران ببینید.”
عکس‌هایی که سالمی از ایران گرفته است، به پروژه «گزارش‌های بحران مرکز پولیتزر» تعلق دارد. در عکس‌های سالمی، افزایش زمین‌هایی که در اثر خشک‌سالی‌های مکرر همراه با تاثیرات رشد صنعتی و کشاورزی غیرمنتظره را مشاهده می‌کنیم. سالمی همچنین در مجموعه عکس خود، چهره افرادی را نشان می‌دهد که از تغییرات آب و هوایی صدمه‌دیده‌اند. دوربین سلیمی کشاورزان و ماهیگیرانی را نشان می‌دهد که زمینی که برای نسل‌ها زیر پایشان بوده، دگرگون‌شده است. سالمی عکسی از ماهیگیری را در هامون گرفته که در حال جمع‌کردن چوب گز است. گز درختی است که اکنون در دریاچه‌ی خشک هامون رشد می‌کند.
در عکسی دیگر او، دو دختربچه دوقلو را در سواحل آب‌های گرم خلیج‌فارس نشان می‌دهد. سالمی اشاره می‌کند که در اواسط دهه 2070 هنگامی‌که این دختران کوچک، زنانی سالخورده شوند، «امواج گرمای» حاصل از تغییرات آب و هوایی به شدتی خواهند رسید که این نواحی خلیج‌فارس برای زندگی کردن دیگر بسیار گرم خواهند بود.
یکی از پیامدهای گرم شدن کره زمین، موج‌های گرمای بیشتر است، این موج‌های گرما حتی می‌توانند، کُشنده باشند. یافته‌های محققان نشان می‌دهد که ۷۴ درصد از جمعیت جهان تا سال ۲۱۰۰ با موج‌های گرمای مرگبار مواجه می‌شوند. به گفته محققان اگر کشورهای جهان به‌خوبی موفق به کاهش میزان گازهای گلخانه‌ای به جو شوند، بازهم ۴۸ درصد از مردم جهان با موج‌های گرمایی مواجه خواهند شد که می‌توانند تا ۸۰ سال آینده و یا بیشتر کُشنده باشند.
همین تیر ماه بود که شهروندان شهر اهواز، دمای هوای ۵۳.۷ درجه‌ای را تجربه کردند. گرمای اهواز در این روز برای اولین بار توسط یک محقق فرانسوی اعلام شد. پس از فرانسوی‌ها، یک شرکت بسیار معتبر آمریکایی در زمینه‌ی هواشناسی اعلام کرد که گرمای هوای اهواز بیش از آن چیزی بوده که این متخصص هواشناسی فرانسه توییت کرده است. اتییِن کاپیکیان یک متخصص در آژانس هواشناسی فرانسه، روز پنجشنبه در توییتر شخصی خود نوشت: اهواز دمای ۵۳.۷ درجه‌ای را تجربه کرده است و این قطعا یک رکوردشکنی در ایران و همچنین یک رکورد جدید دمای ماه ژوئن در آسیا است.
رکورد پیشین دمای هوا در ایران برای ماه ژوئن، ۱۲۴.۷ درجه فارنهایت بوده است. البته اگر بر اساس شاخص‌های رطوبتی این گرمای هوا سنجیده شود، گرمای واقعی این شهر ۱۴۸ درجه فارنهایت بوده است. از این جهت، در کمال شگفتی باید بگویم که شهر بندر ماهشهر هم حتی از این لحاظ از اهواز هم گرم‌تر بوده که گرمای آن روز پنجشنبه به ۱۶۵ درجه فارنهایت رسید و دمای هوا واقعی هم ۱۱۵درجه فارنهایت بود.
به گزارش USA Today، گرم‌ترین دمای هوای ثبت شده زمین، در سال ۱۹۱۳ در دره مرگ در کالیفرنیا بوده که دمای هوا در آنجا به ۱۳۴ درجه فارنهایت رسیده است. سال گذشته هم به عنوان گرم‌ترین سال سیاره زمین لقب گرفت. به گزارش ناسا و سازمان ملی اقیانوسی و جوی آمریکا (NOAA)، سال ۲۰۱۶ گرم‌ترین سال تاریخ (از زمان ابزارهای سنجش و اندازه‌گیری آب و هوایی) لقب گرفت. سال پیش از آن‌هم به عنوان گرم‌ترین سال تاریخ به ثبت رسیده بود. این سه سال افزایش دمای جهانی به این معناست که دمای کره زمین در حدود ۲ درجه فارنهایت (۱.۱ درجه سانتی‌گراد) نسبت به قرن نوزدهم گرم‌تر شده است.
اما ما مجبور نیستیم ده‌ها سال برای دیدن اثرات تغییرات آب و هوایی صبر کنیم. محققان تحولات فراوانی در خلال زمان بهار عربی و جنگ داخلی سوریه انجام داده‌اند، در پی این رویدادها، خشک‌سالی‌هایی به وقوع پیوست که منجر به افزایش قیمت فزاینده مواد غذایی و بحران بنزین و همچنین ناآرامی‌های اجتماعی شد. همچنین تاثیر افزایش جمعیت را هم نباید فراموش کنیم. جمعیت ایران از سال 1360 تاکنون، بیش از دو برابر شده است، درحالی‌که جمعیت سوریه حتی رشد بیشتری داشته است و مردم بیشتری در آنجا با درآمد کم بازندگی سخت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. طی دهه‌های اخیر، رویدادهای خشک‌سالی تاثیرات فاجعه باری در ایران گذاشته است.
غم‌انگیزترین چیز در مورد مجموعه عکس‌های سلیمی این است که تقریبا کاری برای کمک به کاهش گرم شدن کره زمین نشده است. سرانه انتشار آلاینده‌های ایران کمتر از نیمی از ایالات‌متحده است. سالمی قصد دارد عکاسی از اثرات تغییرات آب و هوایی را در ایران و سراسر منطقه ادامه دهد و در آینده به افغانستان، هند و چین هم سفر کند. او می‌گوید: “می‌خواهم که آگاهی در مورد این موضوع را بالا ببرم.”
این کاری است که قطعا این عکاس و فعال محیط‌زیست انجام می‌دهد. اما چند سال بعد، ممکن است ما این عکس‌ها را به‌عنوان اسنادی تاریخی از زمانی تلقی کنیم که هنوز قادر به تغییر آینده سیاره‌ی زیبایمان بودیم!
در ادامه مجموعه عکس آکو سالمی را مشاهده کنید:
منبع: akosalemi
