محققان موفق به حل معمای مه ‌دود بزرگ لندن شدند؛ هشداری برای پایتخت نشینان!

در سال 1952، مه دود عظیمی که حاوی آلاینده های کشنده بود، به مدت پنج روز لندن را فرا گرفت. این مه دود بزرگ (واقعه ای که به “مه قاتل” هم مشهور است) منجر به مشکلات تنفسی و مرگ هزاران نفر از ساکنان شهر شد. علت دقیق این مه دود بزرگ، تا دهه ها پس از این واقعه، ناشناخته باقی مانده بود، حال محققان می گویند، موفق به حل معمای مه دود بزرگ لندن شده اند!

در دسامبر سال 1952، مه، لندن و ساکنانش را که ابتدا متوجه تفاوت این مه دود با مه های طبیعی نشده بودند، احاطه کرد. در طول چند روز شرایط رو به وخامت گذاشت و آسمان تیره شد. مه موجب کاهش دید شد، در بسیاری از نواحی شهر، دید به کمتر از چند قدم رسید.

مه دود بزرگ لندن موجب تعطیلی سیستم حمل و نقل شهری شد و ده ها هزار نفر با مشکلات تنفسی مواجه شدند. این مه دود بزرگ، چهار روز (از 5 تا 9 دسامبر) به طول انجامید و موجب مرگ حداقل 4000 هزار نفر و بستری شدن بیش از 150 هزار نفر شد. این رویداد، همچنین موجب مرگ هزاران حیوان شد.

مطالعات اخیر نشان می دهد، آمار کشته شدگان این واقعه، احتمالاً به مراتب بیش از رقم اعلام شده‌ی پیشین بوده و احتمالا آمار کشته شدگان این مه دود عظیم، بیش از 12 هزار نفر در تمام سنین بوده است.

کارشناسان تا مدت ها تصور می کردند، انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از سوزاندن زغال سنگ منجر به وقوع این واقعه شده است، اما با این وجود، فرایندهای دقیق شیمیایی این واقعه مرگبار، در دهه 1960 به طور کامل شناخته نشده بودند.

واقعه مه قاتل (مه دود بزرگ لندن) سال 1952، منجر به تصویب قانون “هوای پاک” در سال 1956 توسط پارلمان بریتانیا شد. هنوز هم از این واقعه، به عنوان یکی از بزرگترین فاجعه های زیست محیطی و بدترین فاجعه مرتبط با آلودگی هوا در تاریخ اروپا نام می برند.

چگونه، چنین چیزی رخ داده؟

این تیم تحقیقاتی با آزمایش های آزمایشگاهی و اندازه گیری اتمسفر چین، موفق به حل این معما شده است.

رنی ژانگ، استاد شیمی و رئیس دپارتمان علوم جوی دانشگاه تگزاس اِی اَند، می گوید:

سولفات به عنوان عامل بزرگ مه شناخته می شود و ذرات اسید سولفوریک از دی اکسید گوگردی که بر اثر سوختن زغال سنگ برای استفاده مسکونی و نیروگاه های برق و …، منتشر می شود، تشکیل می شوند؛ اما اینکه چگونه دی اکسید گوگرد به اسید سولفوریک تبدیل شده، مشخص نیست. نتایج مطالعات ما نشان می دهد، دی اکسید نیتروژن موجب تسهیل این فرایند شده است. دی اکسید نیتروژن، یکی دیگر از محصولات سوخت زغال سنگ بوده و همچنین این فرایند در ابتدا در مه طبیعی رخ داده است.

وی در ادامه توضیح داد:

یکی دیگر از جنبه های کلیدی تبدیل دی اکسید گوگرد به سولفات این است که این فرایند منجر به تولید ذرات اسیدی می شود که پس از این، مانع فرایند فوق خواهند شد. مه طبیعی حاوی ذرات بزرگتری است که تا چند ده میکرومتر اندازه دارند و به این ترتیب، اسید ایجاد شده رقیق می شود. سپس با تبخیر این ذرات، ذرات اسید کوچکتری که شهر را فراگرفته اند، باقی می مانند.

مشکل آلودگی هوا در چین

این مطالعه نشان می دهد، فرایندهای شیمیایی مشابهی اغلب در چین رخ می دهد. کشور چین در چند دهه گذشته، با مشکلات عدیده ای در زمینه آلودگی هوای کلان شهرهای خود مواجه بوده است. به طوری که از 20 شهر آلوده جهان، 16 شهر متعلق به چین بوده است، به طوری که هوای شهر پکن، پایتخت چین، چندین برابر آلوده تر از استانداردی است که مورد قبول سازمان حفاظت از محیط زیست باشد.

[toggle title=”در این رابطه بیشتر بخوانید” state=”open”]یک هنرمند چینی از آلودگی هوای شهر پکن آجر ساخت[/toggle]

ژانگ می گوید:

تفاوت در چین  این است که مه از نانوذرات بسیار کوچکتر آغاز می شود و فرایند شکل گیری سولفات، تنها با تبدیل شدن آمونیاک به ذرات خنثی ممکن است. در چین، دی اکسید گوگرد عمدتا توسط نیروگاه های برق منتشر می شود، دی اکسید نیتروژن از نیروگاه ها و خودروها، و آمونیاک در اثر استفاده از کودها و خودروها تولید می شود. به این ترتیب، فرایندهای شیمیایی که منجر به ایجاد مه قاتل می شوند، در چین هم روی می دهند. موضوع جالب توجه اینکه، در حالی که مه دود بزرگ لندن بسیار اسیدی بود، مه کنونی چین، اساسا خنثی است.

ژانگ می گوید، چین در طول دهه گذشته به سختی در تلاش بوده تا مشکل آلودگی هوا را کاهش دهد؛ اما با این وجود، کیفیت نامطلوب هوا در بسیاری از روزها، موجب شده، مردم نیاز به پوشیدن ماسک های تنفسی داشته باشند. انفجار صنعتی و افزایش ساخت و سازها و همچنین شهرنشینی در طول 25 سال گذشته، موجب بروز چنین مشکلاتی در کشور چین شده است.

[toggle title=”در این باره بیشتر بخوانید” state=”open”]ماسک تنفسی شیائومی وارد بازار شد؛ آیا دردی از آلودگی هوا کاسته می شود؟[/toggle]

ژانگ در مقاله اش نوشته:

دولت متعهد شده، تمام اقدامات لازم جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای را انجام دهد، اما این نیازمند زمان خواهد بود. فکر می کنیم، به حل معمای مه دود بزرگ لندن در سال 1952 کمک کرده و همچنین راهکارهایی برای بهبود کیفیت هوای چین ارائه داده ایم. کاهش انتشار اکسیدهای نیتروژن و آمونیاک به احتمال زیاد در اخلال فرایند شکل گیری سولفات موثر خواهد بود.

آلودگی هوای تهران

برخی کارشناسان بر این باورند که آلاینده‌ هایی که در تهران تولید می‌شوند، به مراتب خطرناک تر از سوختن زغال سنگ در لندن دهه 1950 هستند. بنا به گزارش سازمان اطلاعات انرژی آمریکا، ایران یکی از ده کشور نخست در زمینه تولید گازهای گلخانه ای است. گفتنی است، علت اصلی آلودگی هوا در ایران، تولید بنزین بی کیفیت توسط کارخانجات پتروشیمی داخلی است.

وزارت بهداشت تخمین زده، در سال 91 حدود 80 هزار نفر به دلیل آلودگی جان خود را از دست داده اند. این وزارتخانه همچنین اعلام کرده، آلودگی هوا منجر به مرگ زودرس 4500 نفر در تهران در همین سال شده است. حال با وجود شروع دوباره فصل سرما و پدیده وارونگی هوا، باز هم شاهد، آلودگی هوا در پاییز هستیم، روندی که به نظر می رسد، ادامه داشته باشد!

مطالعه این محققان در مجموعه مقالات مجله “بین‌ المللی آکادمی ملی علوم (PNAS)“ به چاپ رسیده است.

[toggle title=”در این باره بیشتر بخوانید” state=”open”]آلودگی‌ هوای تهران به روایت تصویر؛ تنفسم آرزوست…[/toggle]

.

منبع: futurity