پرتو درمانی برای بیماران مبتلا به سرطان عوارض جانبی ناراحت کننده ای دارد، از سردرد و حالت تهوع تا از دست دادن شنوایی و تشنج. اما یکی از عوارض جانبی که پزشکان پیش از این با آن مواجه نشده بودند، دیدن خواب های رنگی بود. محققان گزارش داده اند، یک مرد استرالیایی 59 ساله در خلال دوره پرتو درمانی خود، ناگهان خواب های رنگی دیده است. این مرد که مبتلا به سرطان چشم است، در تمام زندگی خود خواب های سیاه و سفید می دیده است.
مایکل مک کی انکولوژیستی (متخصص سرطان) از دانشگاه سیدنی در استرالیا و همکارانش گزارش داده اند، این بیمار به مدت چند هفته خواب های رنگی می دیده است، اما پس از توقف درمان، خواب های او دوباره به حالت سابق بازگشته است.
محققان گزارش داده اند:”در هفته اول پرتو درمانی، او خواب های رنگی می دید که در تمام دوره پرتو درمانی ادامه داشت. چند روز پس از متوقف کردن درمان، خواب های او به حالت سابق یعنی سیاه و سفید بازگشتند.”
اگر چیزی از خواب های سیاه و سفید نشنیده اید، باید بگویم، احتمالا هنوز خیلی جوان هستید. در مطالعه سال 2008 که توسط ایوا مورزین، روانشناسی از دانشگاه داندی در اسکاتلند انجام شد. او و همکارانش دریافتند، افراد 25 ساله و جوان تر از آن به احتمال زیاد خواب های رنگی می بینند و تقریبا هرگز در زندگی خود خواب های سیاه و سفید ندیده اند. افرادی که بالای 55 سال داشتند، پنج برابر بیشتر از این گروه سنی خواب های سیاه و سفید می بینند.
او در مجموع دریافت که 12 درصد افراد خواب های کاملا رنگی می ببینند. همچنین در مطالعاتی که محققان در قرن بیستم انجام داده بودند، دریافته بودند، اکثر مردم به جای خواب رنگی، در واقع خواب های سیاه و سفید می بینند.
در مطالعه سال 1942 محققان گزارش دادند، تنها 29 درصد از دانشجویان دانشگاه که مورد بررسی قرار گرفتند، خواب های رنگی می بینند و در سال1956، محققان دریافتند، کمتر از 15 درصد از خواب ها رنگی هستند. اما در دهه1960، همه چیز تغییر کرد، محققان دریافتند، نسبت خواب های رنگی در مقایسه با خواب های سیاه و سفید بسیار کمتر از چیزی است که تصور می کرده اند.
محققان در مطالعه 1962 نوشتند: ” با پرسش هایی که اندکی پس از بیدار شدن از خواب انجام شد، مشخص شد، 82.7 درصد ازخواب ها رنگی هستند.”
و شش سال بعد، مطالعه دیگری نشان داد، 69 درصد از بیمارانی که در مطالعه مورد پرسش قرار گرفته اند، پس از خواب REM، خواب های رنگی دیده اند. خواب REM (مخفف،Rapid eye movement sleep به معنی حرکت تند چشم در خواب) به خوابی گفته می شود که با وجود بدن د حالت خواب عمیق است، واکنش مغز در حالت بیداری قرار دارد.
همچنین محققان فرض می کنند، در اوایل قرن بیستم، فیلم های سینمایی سیاه و سفید شایع بود و ممکن است، این فیلم ها در نحوه خواب دیدن مردم تاثیر گذار بوده باشد. محققان در مطالعه خود نوشتند: “بسیار محتمل است، متوسط دانشجویان (شرکت کنندگان در این مطالعات) به طور منظم فیلم های سیاه و سفید می دیده اند.”
براساس این فرضیه، با ظهور فیلم ها وتلویزیون های رنگی، خواب های رنگی شایع شدند، در واقع از اواخر دهه 1960 تمام فیلم های ساخته شده در ایالات متحده رنگی بودند.
مورزین با اشاره به این موضوع در مطالعه خود می نویسد: “اولین برنامه تلویزیونی رنگی در سال 1950 پخش شد (که توسط مردم در مکان های عمومی مشاهده شد) و اولین تلویزیون رنگی خانگی هم در سال 1954 عرضه شد و تا سال 1972، اکثر خانواده های آمریکایی دارای تلویزیون رنگی بودند.”
شاید این فرضیه بتواند توضیح خوبی برای مورد این مرد استرالیایی باشد. این مرد 59 ساله که در تمام عمر خود خواب های سیاه و سفید می دیده است، در سال 1975 که تلویزیون رنگی وارد استرالیا شد، در دهه بیستم زندگی خود قرار داشته است. با این وجود هم، این توضیح نمی تواند، توضیح مناسبی برای دلیل تغییر این رویه بر اثر پرتودرمانی باشد.
پزشکان او گزارش داده اند، در طول یک ماه پرتو درمانی، او در خواب های رنگی خود همه چیز را رنگی دیده است، از معادلات سه بعدی تا یک جدول زمانی رنگی خودروهایی که صاحبشان بوده و ماهی های مختلفی که در طول زندگی صید کرده بود.
محققان توضیح می دهند: “این رویدادهای عصبی توهم نبوده اند، بلکه خواب بوده اند، چرا که فورا بعد از بیدار شدن بیمار متوقف می شدند.”
اما متاسفانه این محققان قادر به ثبت فعالیت های الکتریکی مغز این مرد با تست الکتروانسفالوگرام (EEG) نبودند تا بتوانند، درک بهتری از نحوه تاثیر پرتوهای پر انرژی بر این فرد داشته باشند. اما اینکه پالس های پرتوهای پر انرژی موجب چنین تغییر ناگهانی شده باشد، چندان دور از انتظار نیست.
آلیس کلاین خبرنگار نیوساینس گزارش می دهد، مردمی که در طول فاجعه چرنوبیل در معرض تشعشات اتمی قرار گرفتند، در تست های الکتروانسفالوگرام، میزان فعالیت های غیر معمولی مغزی را نشان دادند و بیش از یک سوم این افراد دچار اختلال خواب شده بودند.
فاجعه اتمی چرنوبیل بدترین حادثه اتمی غیرنظامی تاریخ بوده که در سال ۱۹۸۶ در نیروگاه چرنوبیل اوکراین روی داده است. در پی این فاجعه، قریب به ۵ میلیون نفر آسیب دیدند و بسیاری از افراد به بیماری های خطرناک از جمله سرطان تیروئید مبتلا شدند و هنوز هم با گذشت چند دهه از این فاجعه، آثاری از مواد رادیو اکتیو و جهش های ژنتیکی در مردم منطقه مشاهده می شود.
سیمون کراپر محققی از دانشگاه ملبورن، استرالیا که در این مطالعه شرکت نداشته، می گوید: “در معرض پرتوها قرار گرفتن روی فعالیت های مغزی تاثیر می گذارد، بنابراین، می تواند موجب تجربه خواب های در فرد شود.”
محققان می گویند، بهترین توضیح آنها این است که در معرض پرتوها قرار گرفتن موجب تحریک و التهاب بافت مغزی شده تا فرد در خلال دوره پرتو درمانی خود چنین علائمی را تجربه کند.
توضیح دیگر می تواند این باشد که پرتو درمانی موجب بیدار شدن فرد در مراحل مختلف خواب شده باشد که باعث شده، فرد ناخودآگاه رنگ های دنیای واقعی را به عنوان خواب های رنگی به خاطر سپرده باشد. با این وجود، بدون اسکن های مغزی، محققان نمی توانند، توضیح قطعی برای این مورد نادر داشته باشد. همچنین قابل درک است که تجربه چنین علائمی ممکن است، دلایل بسیار دیگری داشته باشد که در این مطالعه به آنها پرداخته نشده است.
به این ترتیب ممکن است، با وجود گزارش موارد مشابه دیگر، این عارضه جانبی هم به عنوان یکی از عوارض های پرتو درمانی در نظر گرفته شود. با وجودی که تغییر ناگهانی رنگ خواب ها، چندان تغییر بزرگی در زندگی محسوب نمی شود، اما دانستن اینکه چنین چیزی چگونه اتفاق می افتد، می تواند به محققان کمک کند، یک گام دیگر به درک چگونگی ایجاد خودآگاهی (ماهیت ذهن) نزدیک شوند.
.
منبع: sciencealert
