آیا خداحافظی با تلگرام حقیقت دارد؟ آیا قرار است دولت دسترسی به این پیام رسان را محدود کند؟ آیا اساسا دولت در این زمینه قدرت اجرایی دارد؟ با اعلام فیلتر شدن تلگرام در پایان فروردین ماه امسال که توسط بروجردی بیان شد، این دست از سوالات توسط کاربران بیشتری مطرح می‌شود.
امروز اکثر خبرگزاری‌ها صحبت‌های علاءالدین بروجردی را منتشر کرده و برخی آن را به عنوان خداحافظی با تلگرام تلقی کردند. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی امروز در صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کرد که تصمیم مسدود شدن تلگرام برای کاربران ایرانی در بالاترین سطح اتخاذ شده است.
خداحافظی با تلگرام یا سلامی به فیلترشکن‌ها
مدت زمانی از انتشار صحبت‌های بروجردی نگذشته بود که برخی از مسولین و نمایندگان مردم در مجلس، صحبت‌هایی خلاف گفته‌های رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس بیان کردند. به عنوان مثال رئیس کمیته ارتباطات مجلس اعلام کرد که “زمان فیلترینگ تلگرام مشخص نیست.”
در همین رابطه نیز رمضانعلی سبحانی فر، ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه گفت که “زمان فیلتر تلگرام زمان دقیقی نیست و نباید اخباری به جامعه پمپاژ شود که امنیت روانی مردم را مخدوش کند.”
علیرضا رحیمی نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود آن را به اشتراک گذاشت، خداحافظی با تلگرام را یک خبر ناموثق دانست. رحیمی با اشاره به این موضوع که خبر فیلتر شدن تلگرام تا پایان فروردین 97 از سوی مرجع مسئولی بیان نشده، معتقد است که این مطلب بیش از آنکه بار خبری داشته باشد، تاثیر آشفته سازی روانی و ایجاد نگرانی در بین مردم را داشته است.
صحبت‌های این عضو کمیسیون مجلس یه سوال بزرگ ایجاد می‌کند، دقیقا چه کسی پاسخگوی مشکلات مربوط به فیلترینگ در فضای اینترنت ایران خواهد بود؟ آیا تصمیمات مربوط به فیلترینگ به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باز می‌گردد؟ اگر چنین است که رئیس جمهور در سخنرانی خود در آذرماه 96 و در اولین اجلاس ملی گزارش پیشرفت‌ها و راهکارهای رفع موانع تحقق حقوق شهروندی در محل سالن اجلاس سران گفت:
ما فضای مجازی امن، سالم و ارزان می‌خواهیم و به دنبال فیلتر کردن فضای مجازی نیستیم.
آقای روحانی به این موضوع نیز اشاره کرد که “دست وزیر ارتباطات هیچ گاه بر روی دکمه فیلترینگ تلگرام نخواهد رفت“، اما تنها با گذشت مدت اندکی از گفتن این جملات، اکنون صحبت از خداحافظی با تلگرام است.
البته به نظر می‌رسد که دولت در این باره چندان هم مقصر نباشد. شاید تنها مشکل اصلی عدم شفافیت در گفتار دولتمردان است! دولت تنها بخشی از تصمیم گیری‌های مرتبط با فیلترینگ را بر عهده دارد. این موضوع را می‌توان از صحبت‌های آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری کشور به خوبی دریافت.
آذری جهرمی در مهرماه 96 و در مصاحبه‌ای درباره رفع فیلتر توییتر، موضوع فیلترینگ در فضای مجازی را مرتبط با دو نهاد کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و دستور قضایی دانست.
بیشتر بخوانید: فیلترینگ تلگرام در سال ۹۷ ؛ آیا فیلتر تلگرام در ایران حتمی است؟
در تعریف وظایف کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه آمده است که اعضای این کارگروه موظفند هر ۲ هفته یکبار تشکیل جلسه داده و در این جلسات است که در خصوص فیلتر شدن وب‌گاه‌های مختلف، بحث و تبادل نظر و رای‌گیری می‌شود. رئیس این کارگروه نیز دادستان کل کشور است.
احتمالا در بحث مربوط به فیلترینگ، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه تنها نخواهد بود. گویا شورای عالی فضای مجازی که یک نهاد فراقوه‌ای است نیز در این تصمیمات دخیل خواهد بود. حدود دو هفته قبل و با صحبت‌هایی که راجع به فیلترینگ تلگرام در سال 97 عنوان می‌شد، مدیر روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی اعلام نمود که خبر فیلترینگ پیام رسان تلگرام صحت ندارد و این شورا برنامه ای برای فیلتر کردن این شبکه اجتماعی ترتیب ندیده است.
وی تاکید کرد که شورای عالی فضای مجازی هیچگونه مصوبه ای مبنی بر فیلترینگ پیام رسان تلگرام ندارد و این خبر درست نیست.
اما از نقش شورای عالی امنیت ملی نیز نباید غافل شد. این شورا هم به نظر می‌رسد که در تصمیم گیری‌های مربوط به فیلترینگ نقش دارد. حداقل در رفع فیلتر تلگرام پس از اعتراضات مردمی در دی‌ماه که نقش پررنگی داشته است. مطلب زیر می‌تواند در این رابطه اطلاعات مفیدی ارائه دهد.
بیشتر بخوانید: واقعیت‌هایی در مورد رفع فیلترینگ تلگرام ؛ چه کسی تلگرام را رفع فیلتر کرد؟
نصب فیلتر شکن برای تلگرام یا حذف آن
حقیقتا مشخص نیست که درباره فیلیترینگ تلگرام چه کسی مسول و تصمیم گیرنده است. رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس حرفی را می‌زند که علیرضا رحیمی، عضو دیگری از همین کمیسیون آن را تکذیب می‌کند.
محمود صادقی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی نیز دقایقی قبل با اشتراک گذاشتن مطلبی در توییتر اعلام کرد که نه شورای عالی فضای مجازی و نه هیچ مرجع دیگری مصوبه‌ای درباره فیلترینگ تلگرام نداشته است.
رئیس جمهور از نرفتن دست وزیر بر روی دکمه فیلترینگ روایت می‌کند در حالی که داستان فیلترینگ همچنان به مسیر مبهم خود ادامه می‌دهد. این گونه فقط ذهن جامعه بهم خواهد ریخت. اگر هیچ صحبتی تاکنون از طرف مراجع ذی‌صلاح و تصمیم گیرنده در خصوص فیلترینگ تلگرام عنوان نشده باشد، پس صحبت‌های رییس کمیسیون امنیت ملی می‌تواند در حکم تشویش اذهان عمومی تلقی شود!
فارغ از اینکه چه کسی مسوول فیلترینگ تلگرام است، شاید بد نباشد که تصمیم گیرندگان به این نکته توجه ویژه ای کنند که فیلتر کردن تلگرام به هیچ عنوان به معنای سرریز شدن کاربران به پیام رسان‌های داخلی نخواهد بود (این صحبتی است که علاءالدین بروجردی در صحبت‌های امروز خود در خصوص فیلتر شدن تلگرام تا پایان فروردین ماه آن را اعلام کرده بود). چیزی که از آن با عنوان خداحافظی با تلگرام یاد می‌شود در واقع سلامی است به نصب فیلتر شکن برای تلگرام!
در زمان فیلترینگ تلگرام در دی ماه 96، محمدعلی وکیلی عضو هیأت رئیسه مجلس به نکته جالب توجهی اشاره کرد. او از افزایش گرایش کاربران به استفاده از فیلترشکن‌ها برای دسترسی داشتن به تلگرام خبر داد.
او با بیان آخرین آمارها و اشاره به رقم 40 میلیون نفری کاربران تلگرام در کشور اعلام کرد که تعداد کاربران تلگرام پس از اعمال فیلتر به 25 تا 30 میلیون نفر رسید. وکیلی در ادامه گفت:
بدیهی است که پس از فیلتر شبکه پرمخاطبی همچون تلگرام، انجام برخی از کارها برای تمامی اقشار جامعه به‌تناسب نوع استفاده و بهره‌گیری از آن سخت شد؛ اما پس از چند روز دوباره حجم دسترسی به این شبکه بالا رفت.
بر اساس همین گزارش می‌توان به خوبی دریافت که حداقل چیزی در حدود 25 تا 30 میلیون نفر در صورت فیلتر شدن تلگرام از طریق فیلترشکن به این پیام رسان دسترسی خواهند داشت. در همان زمان آمار جالبی از رشد نصب فیلتر شکن برای تلگرام حکایت می‌کرد. افزایش دانلود 1650 درصدی برای نصب فیلترشکن‌ها رقم قابل توجهی است که در همان زمان اعلام شد. در همان زمان و تقریبا در طول یک هفته آمار دانلود فیلتر شکن سایفون از روزانه حدود 35 هزار دانلود به 700 هزار دانلود رسید.
به نظر نمی‌رسد که فیلتر تلگرام بتواند نظر کاربران را برای مهاجرت از تلگرام به پیام رسان های بومی چندان تغییری دهد. پس در واقع محدود کردن دسترسی به این پیام رسان روسی، خداحافظی با تلگرام نخواهد بود، بلکه باید آن را باید راهی برای خوشامدگویی فیلترشکن‌های مختلف در نظر گرفت.
به روزرسانی 10 اردیبهشت 97:
دستور فیلترینگ تلگرام صادر شد. امروز بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران امروز در پی اعلام شکایات متعدد از این پیام رسان، حکم به مسدود شدن تلگرام داد. خداحافظی با تلگرام حتمی شد.
بیشتر بخوانید:
به نظر من قطع و مسدود کردن تلگرام اشتباه هست.این پیام رسان خیلی کار بردی تر و مفید تر از سروش هست واین ضرر هنگفتی به کسانی که از این طریق بازار یابی می کنند میرسونه.مساله امنیتی کسی منکرش نیست اما تا مردم بخوان به پیام رسان دیگری عادت کنن زمان میبره.به نظر من رفع فیلتر بشه چون وجه اجتماعی مقامات دولتی و دولت مردامون زیر سوال میره.منم کشورم و دوست دارم,مردمم و دوست دارم.و کاری هم به سیاست ندارم و دخالت نمی کنم اما وجه اجتماعی تون زیر سوال میره.به مردم و حقوقشون رسیدگی کنید تا جریان همدان و اون دسته اتفاقات نیفته.شما از خودتون,از افشای بخور بخوراتون,اختلاساتون که حق جوونای مملکته می ترسید.تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها.
به نظرمن اگه تلگرام فیلتر شه خوبه چون بر نامه های خوبی مثل سروش هست در ضمن ایرانیه و امنیت اطلاعت بهتره و کنترل بیشتری روی این برنامه میشه ای کاش اینستا گرام ک برنامه فوق العاده مخربی هست فیلتر و به جاش یه برنامه خوب ایرانی میومد واقعا مغز ها از درون اینستا داره هدایت میشه ای کاش مدیریت بهتری در فضای مجازی بود
اقایون چرا زوم کردن رو تلگرام بنظرم اگه تلگرام فیلتر شه شک نکین مردم باز داغتر از قبل میشوند که این برای جامعه بده مس دست از فیلتر بردارین تا مردم ببلند نشدن با تشکر
صد درصد هدف از این کار جلوگیری از دسترسی راحت مردم به اطلاعاته
آقایون از اینکه حتی مردم کشورشون متوجه بشن دارن چیکار میکنن هراس دارند
پس چرا اینیستا گرام فیلتر نمیشه گیر دادین به تلگرام