برخی تغییر و تحولات جدید در قانون بانکداری در سال 1400 رخ داده است و یک مورد جدید چک موردی است. اما چک موردی چیست و قوانین آن چگونه است؟
در سال جاری قوانین جدید و تحولات زیادی در خصوص انواع چک در سیستم بانکداری تصویب و از ابتدای سال 1400 اجرا می‌شود. با لازم الاجرا شدن این قوانین از ابتدای سال جدید اعتبار چکهای دریافتی بیشتر شده است، چرا که در قوانین جدید افرادی که حتی 1 چک برگشتی داشته باشند امکان صدور چک جدید را ندارد و به این ترتیب تعداد چکهای بی‌محل نسبت به گذشته کاهش قابل توجهی خواهد داشت.
چک موردی چیست و قوانین آن چگونه است؟
در کنار این قانون برای سخت‌گیری بیشتر، طی بخشنامه ابلاغ شده به بانک‌ها، ارائه خدماتی مثل صدور کارت المثنی و افتتاح حساب برای افراد دارای چک برگشتی ممنوع است. پس از اعمال این تغییرات حال موضوع چک موردی مطرح شده است که در ادامه به تفصیل در خصوص اینکه چک موردی چیست و قوانین مربوط به آن توضیح خواهیم داد.
طی هفته جاری بانک مرکزی بخشنامه صدور چکهای موردی را تهیه و برای اجرا شدن به بانک‌ها ابلاغ کرد. آن طور که اعلام شده است از مرداد ماه سال جاری میتوانید از بانک چک موردی دریافت کنید. اما چک موردی چیست و قوانین آن چگونه است؟
قبل از اینکه به این بپردازیم که چک موردی چیست ، ابتدا شاید بهتر باشد با انواع چک آشنا شویم تا درست جایگاه چک موردی را متوجه شویم و به معرفی آن بپردازیم.
بیشتر بخوانید:
انواع چک و چک موردی چیست ؟
انواع چک شامل چک عادی، چک تضمین شده و چک مسافرتی است. اما جدیدترین نوع چک که از مرداد ماه امسال وارد معاملات خواهد شد چک موردی است. در ادامه به تعریف تمامی انواع چک خواهیم پرداخت و نهایتا خواهیم دانست که چک موردی چیست ؟
چک عادی: این نوع چک، رایج ترین نوع چک است که اشخاص حقیقی یا حقوق از محل حساب جاری خود نزد بانک‌ها و به درخواست آنان صادر شده و در معاملات از آن استفاده می‌شود. قبل از اصلاح قانون چک این نوع چک، بالاترین ریسک را در نقد شدن داشت. چرا که هیچ کنترلی روی صدور آن وجود نداشت و صرف داشتن حساب جاری و دسته چک، فارغ از بدحساب بودن مشتری و داشتن تعداد متعدد چک بلامحل صادر میشد. اما با اصلاح قانون چک و اجرایی شدن آن از ابتدای سال 1400 ریسک این نوع چکها به شدت کم شده است و احتمال نقد شدن آن افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید:
سازوکار این نوع چک به صورت قابل توجهی تغییر کرده است. از ابتدای سال 1400 و با راه اندازه ایستگاه کاری صیاد سامانه بانک مرکزی، تمام افراد حقیقی و حقوقی دارای دسته چک می‌باست هنگام صدور چک، تمامی اطلاعات فرد گیرنده چک را در این سامانه ثبت نمایند. ماجرا به همین جا ختم نمیشود. فرد گیرنده نیز در قانون جدید وظایفی دارد. اگر گیرنده چک هستید بدانید که درصورتی که تایید دریافت چک و تایید اطلاعات خود را در سامانه صیاد ثبت ننمایید، ممکن است نتوانید چک را نقد کنید.
حتما گیرنده چک در حضور صاحب چک باید به سامانه مراجعه نماید و ضمن بررسی اطلاعات ثبت شده، با تایید دریافت چک این فرآیند را تکمیل نماید. در قانون جدید ظهرنویسی چک هیچ ارزشی نداردو در صورت واگذاری چک برای وصول آن به فرد دیگر حتما حتما باید مجددا دارنده چک به سامانه مراجعه کرده و اطلاعات فردی که قصد انتقال چک به او را دارد، ثبت نماید و گیرنده جدید چک نیز اطلاعات وارد شده را تایید نماید تا این فرایند تکمیل شود. پس بدیهی است که بدون تایید اطلاعات در سامانه صرف گرفتن یک برگ چک ممکن است هرگز نتوانید آن را نقد نمایید.
چک بین بانکی (تضمین شده): این نوع چک خود به دو صورت تضمینی و رمزدار صادر می‌گردد. امکان دریافت این چک ها برای هر فردی که دارای حساب است وجود دارد. بیشتر برای معاملات خرید مسکن، خودرو و غیره و یا جابجایی پول از بانکی به بانک دیگر از این نوع چکها استفاده می‌شود. این نوع چک صد در صد نقد می‌شود و هیچ ریسکی برای نقد شدن ندارد.
چرا که هنگام صدور آن مبلغ از حساب درخواست دهنده کسر و به حساب بانک واریز می‌گردد تا دارنده چک مراجعه و آن را دریافت نماید. فرق اصلی این دو نوع چک در زمان و مکان نقد شدن است. چکهای تضمینی با یک روز تاخیر نسبت به چک رمزدار واریز می‌گردد. چک رمزدار تنها داخل یک استان و برای شعبه خاصی که درخواست کننده اعلام میکند صادر می‌شود و تنها در آن شعبه نقد می‌گردد. اما چک تضمینی در تمام کشور و در تمام شعب برای فردی که در وجه او صادر شده است، قابل وصول است.
چک مسافرتی: چکی است که توسط بانک صادر و قابل نقد شدن در هر یک از شعب آن بانک توسط است. این نوع چک همانطور که از نام آن پیداست برای کاهش ریسک سرقت پول نقد استفاده می‌شود. و اما در آخر چک موردی که جدیدترین نوع چک است تلفیقی از انواع چکهای فوق است. اما چک موردی چیست ؟
بیشتر بخوانید:
همسان سازی حقوق بازنشستگان 1400
چک موردی چیست ؟
چک موردی، چکی است که به صورت موردی به اشخاص حقیقی فاقد حساب جاری و دسته چک ارائه می‌شود. با توجه به اجباری شدن چک صیادی و قوانین جدیدی که تصویب شده است، چک موردی نیز از این قوانین مستثنی نیست و باید تمام آن شرایط را دارا باشد.
از ابتدای سال 1400 باید تمامی چکهای حقیقی و حقوقی در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شود، به این ترتیب که اطلاعات کامل شخص گیرنده ثبت شود. این مرحله اول است و هنوز کار تمام نشده است، پس از آن شخص گیرنده باید وارد سامانه صیاد شود و اطلاعات را کنترل نماید، در صورت صحیح بودن آن را تایید کند.
به این ترتیب فرایند صدور چک تکمیل می‌شود. در قوانین جدید امکان ظهرنویسی دستی چک، انتقال چک به دیگری به سهولت گذشته نیست. در قوانین جدید تنها داشتن فیزیک چک کافی نیست، حتما باید اطلاعات شخص دارنده در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت شده باشد.
اگر فرد گیرنده چک تصمیم دارد چک را به فرد دیگری دهد باید مجدد وارد سامانه صیاد بانک مرکزی شده و گذشنه انتقال را انتخاب کرده و اطلاعات فرد جدید را وارد کند، مجدد شخص گیرنده چک باید وارد سامانه شده و ضمن کنترل اطلاعات در صورت صحیح بودن تایید را بزند. تنها در این صورت است که می تواند چک را نقد نماید. قوانین چک موردی نیز از قوانین فوق مستثنی نیست و باید در خصوص این نوع چک نیز اطلاعات در سامانه بانک مرکزی ثبت شود.
بیشتر بخوانید:
قوانین چک موردی چیست ؟
چک موردی مانند چکهای عادی نیاز به اعتبارسنجی ندارد اما هر شخص در مدت 1 سال فقط 5 بار میتواند درخواست چک موردی نماید. همچنین تنها امکان دریافت 2 فقره چک در هر بار درخواست وجود دارد. همچنین برای دریافت چک موردی هیچ نیازی به رتبه‌بندی اعتباری و استفاده از دسته چک نیست.
تمام قوانین که در خصوص چکهای عادی وجود دارد بر چکهای موردی نیز حاکم است. چکهای موردی نیز همچون چک عادی باید در سامانه صیاد ثبت شود. اما یک تفاوت عمده با چکهای عادی دارد و آن هم این است که قابل انتقال به غیر نیست و تنها فردی که در وجه او این چک صادر شده است امکان وصول آن را دارد. در صورت بلاتکلیف بودن چکهای موردی قبلی، امکان دریافت چک موردی جدیدی برای فرد وجود ندارد.
اگر چک موردی فردی به دلیل عدم موجودی و یا کسری موجودی برگشت بخورد، دقیقا همچون قوانین چک عادی، محدودیت افتتاح حساب، صدور کارت و غیره در مورد فرد اعمال می‌گردد. دقیقا مانند چک عادی، تمام حساب‌های فردی که چک موردی برگشتی دارد، به اندازه مبلغ چک موردی مسدود می‌شود.
صدور چک موردی تنها برای افرادی که استعلام آن‌ها فاقد چک برگشتی باشد امکان پذیر است و برای افراد ورشکسته و یا فردی که چک برگشتی رفع سو اثر نشده است، امکان صدور چک موردی وجود ندارد.
علاوه بر این طبق قوانین چک موردی، امکان صدور چک موردی برای افرادی که با حکم قضایی از گرفتن دسته چک منع شده اند و یا به حکم قضایی، حساب‌های آنان مسدود شده است، وجود ندارد.
بیشتر بخوانید:
پیش بینی قیمت مسکن در سال 1400
شرایط صدور چک موردی چیست و نحوه کارکرد آن چگونه است؟
تنها امکان صدور چک موردی برای مشتریانی که فاقد حساب جاری و دسته چک هستند وجود دارد. برای صدور چک موردی، همچون چک عادی باید ابتدا از طریق سامانه صیاد، شناسه یکتا برای چک موردی دریافت شود. اما نیازی به اعتبارسنجی و رتبه بندی اعتباری نمیباشد. افرادی که امکان دریافت چک موردی را ندارند عبارتند از:
- صدور چک موردی برای افراد ورشکسته ممنوع است.
- اگر شخصی محکوک به پرداخت مبلغی بر اساس چکهای قبلی باشد، امکان صدور چک موردی برای او وجود ندارد.
- اگر فرد متقاضی، چک برگشتی سو اثر نشده داشته باشد و یا وکیل یا نماینده او چک برگشتی رفع سوء نشده داشته باشد امکان دریافت چک موردی را تا زمان رفع سوء اثر چک ندارد. این قانون شامل چکهای موردی قبلی رفع سوء نشده نیز میباشد.
- فردی که در مراجع قضایی بر اساس قانون محکوم به محرومیت داشتن دسته چک شده است، امکان تقاضای صدور چک موردی نیز ندارد. تا زمان پایاین محکومیت به هیچ عنوان برای این فرد چک موردی صادر نخواهد شد.
- افرادی که بر اساس حکم مراجع قضایی و یا دلایل دیگر حسابشان مسدود شده است امکان درخواست چک موردی را ندارند. البته در برخی موارد صرف حکم قضایی تنها مبلغی در حساب جاری فرد مسدود می‌گردد که در این شرایط صدور چک موردی برای فرد بلامانع است.
- افراد ورشکسته که بر اساس حکم مراجع قضایی محکوم به پرداخت بدهی خود هستند و یا چک برگشتی رفع سو اثر نشده دارند، حق درخواست چک موردی را تا پایان محکومیت و رفع سوء اثر چک ندارند.
بیشتر بخوانید:
شرط لازم صدور چک موردی داشتن حساب جاری نزد بانک محال علیه است و دقیقا همانند چک عادی باید در سامانه صیاد ثبت گردد تا شناسه یکتا دریافت کند. در صورت برگشت شدن چک موردی، به دلیل نداشتن موجودی یا کسری موجودی و یا هر دلیل دیگری که در قانون برگشت چک مقرر شده است (به استثنای برگشت چک به علت دستور عدم پرداخت ماه 14 قانون) فرد مورد نظر یا وکیل یا نماینده وی، تا زمان تعیین تکلیف چک برگشتی و انجام رفع سوء آن امکان درخواست چک موردی و دریافت آن را ندارد.
همچنین فرد مشمول محرومیت‌های ماده 5 مکرر الحاقی به قانون نیز میباشد و تا آن زمان از دریافت دسته چک، صدور چک جدید و تمام امکانات چک مورد محروم خواهد بود.
تفاوت چک عادی با چک موردی چیست ؟
برای صدور چک موردی نیاز به حساب جاری نیست در حالیکه دارنده چک عادی حتما باید دارای حساب جاری باشد. برای صدور چک عادی حتما باید اعتبارسنجی انجام شود در حالیکه برای چک موردی نیازی به اعتبار سنجی نیست.
برای صدور چک عادی محدودیتی برای تعداد یا سقف مبلغی وجود ندارد، در صورت پاک بودن استعلام و نداشتن چک برگشتی فرد میتواند مکررا چک عادی صادر کند اما چک موردی تنها 5 بار در سال و در هر درخواست تنها 2 فقره قابل دریافت است.
بیشتر بخوانید:
تفاوت چک موردی با چک تضمین شده چیست؟
چک موردی و چک تضمین شده از این حیث به هم شبیه هستند که هر دو برای صدور نیازی به حساب جاری ندارند. اما چک تضمین شده صد در صد نقد می شود چرا که هنگام صدور آن پول از حساب درخواست کننده کسر می‌شود اما چک موردی اینطور نیست.
چک موردی به درخواست مشتری صادر می‌شود تا در تاریخی که مشتری تعیین کرده وجه آن تامین شود. برای دریافت چک تضمین شده نیز محدودیت تعدادی وجود ندارد و فرد میتواند هر تعدادی بخواهد درخواست کند.
موارد مهم که اگر ندانید سرتان کلاه خواهد رفت
توجه داشته باشید که سازوکار چک موردی درست مانند چک عادی است. پس دقت کنید در هنگام دریافت چک موردی نیز اگر در سامانه صیاد اطلاعات خود را مشاهده و تایید نکرده باشید، لاشه چکی که در دست دارید فاقد ارزش است.
توجه داشته باشید که نقد شوندگی چک موردی همانند چک عادی است و به صادر کننده آن بستگی دارد که در تاریخ سررسید آن وجه را تامین کند یا خیر. حتما توجه داشته باشید که با ظاهر چکهای عادی، تضمین شده و موردی بانک‌ها آشنا باشید. اگر قبلا آشنایی نداشتید هنگام دریافت چک و انجام معامله با تماس با بانک مربوطه، چک را استعلام نمایید تا از تقلبی نبودن آن مطمئن شوید.
اصلاح قانون چک قطعا موجب کاهش چکهای بالامحل و افزایش نقد شوندگی چکهای عادی خواهد شد. چراکه در قانون جدید موارد کنترلی بسیاری وجود دارد که فرد فاقد اعتبار قادر به صدور چک و دریافت خدمات بانکی نخواهد بود.
اما تا زمان آشنایی عموم مردم با قوانین جدید و سازوکار صحیح چکهای جدید، ممکن است افراد سودجو روشهای جدید برای کلاهبرداری ابداع کنند که تنها راه در امان ماندن از این موارد افزایش آگاهی است. حتما پیش از انجام معاملات خود در خصوص نحوه انتقال مبلغ صحبت نمایید تا خدای نکرده مورد سواستفاده قرار نگیرید.
بیشتر بخوانید:
- بهترین شغل های 2021
- بهترین سرمایه گذاری ها در سال 2021
- بی ارزش ترین پول های جهان 2021
- با ارزش ترین پول های جهان 2021
- ثروتمندترین افراد جهان 2021
- بهترین آلت کوین ها برای سرمایه گذاری در سال 2021
- بهترین ارزهای دیجیتال در سال 2021
نظر شما در خصوص چک موردی چیست ؟ نظرات خود را در بخش کامنت ها با تکراتو در میان بگذارید.
