3 روز از آغاز تعطیلات نوروز می‌گذرد و هنوز هم بحث و گمان‌ها در خصوص نماد سال 1403 ادامه دارد. بسیاری معتقداند که اژدها نماد امسال است و برخی دیگر نهنگ را برگزیده‌اند. اما به راستی کدامیک نماد امسال هستند؟ در ادامه این جستار با تکراتو همراه باشید.
هرساله با نزدیک شدن به عید نوروز ایرانیان به این فکر می‌کنند که نوروز امسال، سال کدام حیوان است. نام نهادن حیوانات بر روی سالهای ایران به یک فرهنگ بدل شده که از قرن هفتم هجری به تقویم راه پیدا کرده است. به طبع با افزایش محبوبیت نام حیوانات در تقویم ایرانی، تزئین سفره هفت‌سین ایرانی نیز در برخی موارد با تِم حیوان آن سال صورت می‌گیرد. اما امسال بحث و گمان‌های بسیاری درخصوص حیوان نماد سال 1403 بوجود آمده است.
برخی افراد معتقداند که سال 1403، سال اژدها است و برخی دیگری می‌گویند که نه سال 1403، سال نهنگ است. اگر کمی به گذشته توجه کنیم می‌بینیم که اژدها نماد کشور چین است و چینیان در اغلب مراسمات و تزئینات منازل، شهر و کشور خود از این حیوان افسانه‌ای استفاده می‌کنند. یا کشور هند که مار کبری را به عنوان نماد کشورشان می‌شناسند و به طرز عجیبی آن را می‌پرستند.
اما فرهنگ ایرانی بسیار غنی‌تر از دیگر کشورهاست و به عقل سلیم برمی‌آید که نهادن نام حیوانی همچون اژدها بر این مرز و بوم، کاری بسیار غلط به نظر می‌رسد. از این رو بهتر است صبحب‌های یک منجم و استاد ژئوفیزیک نجوم و فیزیک فضا را در ادامه نوشته بخوانید.
بیشتر بخوانید: بیشترین سرچ کاربران ایرانی گوگل در اسفند 1402 [+عکس]
نماد سال 1403 اژدها است یا نهنگ؟
اگرچه از سال هفتم هجری نام سالهای ایرانی در تقویم به نام حیوانات مختلف نوشته شده است، اما بهتراست بدانید که ایران باستان با اینگونه نام نهادن بیگانه است و در اصل اینگونه نامگذاری از کشورها آسیای شرقی به کشور نفوذ کرده است.
بعد از حمله قوم مغول به ایران و با توجه به مدت زمان طولانی حکومت آنها بر مردم، برخی باورها، سنت‌ها و رسوم این قوم در ایران هم رواج یافت. موضوعی که یکی از نمودهای آن، راه یافتن گاه‌شمار حیوانی به تقویم ایرانی و باور ایرانیان است.
با این وجود بازهم گاه‌شمار جانوری که این قوم در ایران باب کردند دقیقا همان چیزی نیست که در چین، ژاپن، کره جنوبی و… رواج دارد. در واقع همین تفاوت‌ها سبب شده است که به برخی سالها نام دو حیوان اطلاق شود.
ایرج ملک پور، منجم و استاد مؤسسه ژئوفیزیک نجوم و فیزیک فضا در یک گفت‌وگوی قدیمی اینگونه توضیح می‌دهد: «تقویم با سال نام حیوانی، مربوط به تقویم ترکی مغولی است. این تقویم، پس از استیلای مغول‌ها بر ایران، از قرن هفتم هجری به تقویم ایرانیان راه یافت.»
او با اشاره به اینکه این تقویم یک تقویم شمسی _ قمری است، می‌گوید:
بدین ترتیب که سال آن شمسی و ماه‌های آن قمری ۲۹ یا ۳۰ شبان‌روزی است. مبداء تاریخ‌گذاری آن نیز سال ۶۸۰ هجری شمسی است.
او در این رابطه توضیح می‌دهد: «تقویم ترکی مغولی دارای دوره ۱۲ ساله حیوانی است یعنی به هر سال، با ترتیب خاصی، نام یک حیوان داده می‌شود. این تقویم از دوره صفویه به طور رسمی در ایران پذیرفته شده و در سال ۱۲۵۹ هجری شمسی جایگزین تقویم جلالی شد.»
ملک‌پور با بیا اینکه این تقویم ۳۰ سال بعد یعنی در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی منسوخ می‌شود، ادامه می‌دهد:
ولی مستخرجین تقویم ایرانی، نامگذاری سال هجری شمسی به نام حیوانات را تا به امروز، به طور غیررسمی ادامه دادند.
او می‌گوید: «اسامی ۱۲ حیوان تقویم ترکی مغولی شامل: مار، اسب، گوسفند، میمون، مرغ، سگ، خوک، موش، گاو، پلنگ، خرگوش و نهنگ است. لازم به یادآوری است که اسامی دوازده‌گانه ذکر شده همواره، در ایران استفاده شده است ولی، در برخی از کشورها برای برخی سالها از اسامی دیگر استفاده می‌شود.»
این استاد نجوم بیان می‌کند:
در برخی کشورها از بز به جای گوسفند، خروس یا جوجه به جای مرغ، ببر به جای پلنگ، گربه به جای خرگوش و اژدها به جای نهنگ برای نامگذاری سالها استفاده می‌شود.
در نگاه کلی هرچند نامگذاری حیوانی بر سالها در تقویم ایرانیان وجود نداشته، اما با توجه به پذیرش تقویم حیوانیِ مغولی از دوره صفویه و ادامه این نامگذاری غیررسمی تا روزگار فعلی، اگر قرار باشد امسال را نامگذاری کنیم باید بدانیم ۱۴۰۳ سال نهنگ است و نه اژدها!
نامگذاری حیوانات بر سالهای ایرانی از نگاه ابونصر فراهی
«ابونصر مسعود بن ابوبکر فراهی» (ابونصر فراهی) فقیه، شاعر، ادیب و لغت‌شناس ایرانی در قرن هفتم هجری است. این شاعر در کتاب 200 بیتی «نصاب الصبیان» ترجمه فارسی بسیاری از لغات عربی را آورده است. از این کتاب در بسیاری از کشورهای اسلامی برای یادگیری دانش‌آموزان تدریس می‌شود.
این شاعر بزرگ در بخشی از ابیات نصاب الصبیان نام حیوانات در تقویم فارسی را آورده است که بد نیست در اینجا به آن اشاره کنیم:
موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار
زین چار چو بگذری نهنگ آید و مار
آنگاه به اسب و گوسفند است حساب
حمدونه و مرغ و سگ و خوک آخر کار
منظور از بقر در مصرع اول، گاو است و منظور از حمدونه همان میمون است.
چرا حیوانات نماد سالها شدند؟
هر جامعه‌ای از گذشته تاکنون معیاری برای مخاسبه زمان داشته است. تقویم به عنوان وسیله‌ای برای ارائه ماهیت فرهنگی و سیاسی، احیا و انجام مراسم دینی، سنن ملی ، کار و غیره استفاده می‌شده است و به همین دلیل تقویم‌های مختلفی از قدیم الایام در عرصه گیتی در میان اقوام و ملل و صاحبان ادیان یافت شده اند. حالا در ویدیو زیر ببینید چرا حیوانات نماد سالها شدند؟
بیشتر بخوانید:
- تیپ شخصیتی مناسب برای زندگی در مریخ را بشناسید!
- خصوصیات اخلاقی افراد برحسب گروه خونی ؛ ژن خشونت در کدام گروه خونی فعال‌تر است؟
- ایران هزار متر مربع زمین در مریخ دارد، البته به نام پروفسور حسابی
- بهروز وثوقی می تواند به ایران بازگردد و فیلم بازی کند
نظر شما درخصوص نامگذاری سال 1403 چیست؟ آیا نماد سال 1403، اژدهاست یا نهنگ؟ لطفاً دیدگاه خود با ما در قیمت کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.
شما از کدام فرهنگ و کدام ایران صحبت می‌کنید از آن ایران که از سال ۱۳۰۲ به نام ایران نامگذاری شده و از اون سال این کشورو به نام ایران می‌شناسن ما تورکیم ۷۰ درصد همین ایران تورکن
وقتی چیزی از تاریخ ایران نمیدونید بهتره نظر ندید. اژدها جزو حیوانات اساطیری ایران و جزو نمادهای شر بوده و بارها در شاهنامه از اژدها یاد شده و پهلوانان زیادی از جمله رستم و اسفندیار با اژدها تقابل داشتن. بهتره کمی مطالعه کنید بعد مقاله بنویسید.