فیلم درس های پارسی (Persian Lessons) محصول 2020 بلاروس و به کارگردانی وادیم پرلمان است. در این جستار به معرفی داستان فیلم و نقد آن خواهیم پرداخت.
فیلم درس های پارسی اگرچه به دلایلی در جشنواره های بین المللی چندان مورد توجه قرار نگرفت و حتی به خاطر مشکلاتی از مراسم اسکار 2021 کنار گذاشته شد، اما به دلیل عنوان و داستان خاصش در کشور ما بسیار جلب توجه کرد.
داستان فیلم درس های پارسی در زمان جنگ جهانی دوم جریان دارد و درباره یک جوان یهودی بلژیکی است که در زمان یورش ارتش نازی به بلژیک از بیم کشته شدن توسط آن ها، وانمود می کند که هم نژاد ژرمن ها و یک ایرانی است که نامش رضا است.
این موضوع برای رضا تقلبی داستان دردسر آفرین شده و سبب می شود تا نازی ها از او بخواهند به فرمانده شان زبان فارسی را بیاموزد چراکه فرمانده قصد دارد بعد از جنگ در تهران یک رستوران باز کرده و آنرا شخصا اداره کند. اما مشکل اینجاست که جوان یهودی بلژیکی هیچ از زبان فارسی نمی داند، پس از تخیل خود برای آموزش زبان فارسی کمک میگیرد و اینگونه داستان فیلم درس های پارسی آغاز می شود.
فیلم درس های پارسی (Persian Lessons)
نقد و بررسی داستان
فیلم روایتگر ماجرای گیلس با بازی ناهول پرز بیسکایارت است. نازی ها در سال 1942 در فرانسه اشغال شده، در کنار یهودیان دیگر، گیلس بلژیکی را نیز اسیر می کنند و به اردوگاه کار اجباری می فرستند.
گیلس برای نجات جان خود مدعی می شود که یهودی نیست بلکه ایرانی و هم نژاد آلمان ها (آریایی) است تا از تیرباران خلاص شود. به همین دلیل برای آموزش زبان فارسی، او را به رئیس اردوگاه که قصد دارد پس از جنگ در تهران یک رستوران اداره کند معرفی خواهند کرد.
گیلس هیچ از فارسی نمی داند اما ناگزیر باید به رئیس اردوگاه فارسی یاد بدهد. به تدریج روابط خوب او با با فرمانده سبب حسادت زندانیان و دیگر نگهبانان می شود و آن ها گیلس را تهدید می کنند. گیلس خود نیز می داند که نمی تواند برای مدت طولانی رازش را نگه دارد.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم پدر 2021 ؛ هاپکینز بعد از سکوت بره ها
درس های فارسی به زبان آلمانی و فرانسوی در کشورهای آلمان و روسیه ساخته شده و موسسه ممنتو این فیلم را در اروپا منتشر کرده و به فروش رسانده است. این فیلم بر اساس رمان اختراع یک زبان از ولفگانگ کولهاسه ساخته شده است. در ادامه به نقد فیلم Persian Lessons خواهیم پرداخت. با ما باشید.
نقد فیلم Persian Lessons
در این بخش قصد داریم به نقد فیلم Persian Lessons بپردازیم. این درام بر اساس یک داستان واقعی از فرانسه اشغال شده توسط نازی ها در سال 1942 روایت می شود که بیننده را به خوبی جذب می کند. وادیم پرلمان، کارگردان شناخته شده اوکراینی تبار، در فیلم درس های پارسی یک شیوه ماهرانه و ناموزون را ایجاد می کند که با دستمایه قرار دادن قوانین ژانری برای تمرکز روی شخصیت ها، فضای پویایی را پیش روی بیننده قرار می دهد.
تاریخچه جنگ دوم جهانی با داستان های زیادی درباره هولوکاست و بازماندگان یهودی آن روایت می شود و کتاب ها، فیلم ها و آثار زیادی درباره این دوران تولید شده که شاید دو مورد از معروف ترین ها پیانیست و شیندلرلیست باشد. عموم تمرکز فیلم ها و کتاب ها بر وحشی گری نازی ها در اردوگاه های کار اجباری متمرکز است و وضعیت خشن اردوگاه را به تصویر می کشد. حالا درس های فارسی یکی از جدیدترین عناوین در این حوزه است که نام ایران و زبان فارسی نیز به آن باز شده است.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم حفاری 2021
در فیلم های مرتبط با هولوکاست، همواره شاهد مقاومت و سرسختی روحیه انسانی هستیم که به بسیاری از یهودیان کمک می کند تا از این وضعیت اسفبار نجات پیدا کنند. در میان این صحنه های خشن، شکنجه ها و کشت و کشتارها اما داستان های بعضا جالبی درباره یهودیان زیرکی وجود دارد که با استفاده از هوشمندی خود تلاش می کنند زنده بمانند.
حالا وادیم پرلمان کارگردان اوکراینی کانادایی شناخته شده در فیلم درس های پارسی یکی از همین داستان های کوتاه را برای ما با شاخ و برگ هایی روایت می کند. داستانی که از وولفگانگ کولهاسه بر جای مانده و در اینجا به نقد فیلم Persian Lessons خواهیم پرداخت. برای پرداختن به نقد فیلم Persian Lessons مروری بر داستان فیلم بی فایده نخواهد بود.
یک یهودی بلژیکی به نام ژیل برای جلوگیری از مرگ در اردوگاه کار نازی ها وانمود می کند که ایرانی است، اما این عمل او را مجبور می کند زبانی را که به آن آگاهی ندارد، به یک فرمانده آلمانی ارتش اس اس آموزش دهد تا آن آلمانی پس از جنگ بتواند در تهران یک رستوران باز کند. ژیل که قادر به گفتن یک کلمه از زبان فارسی هم نیست، باید یک زبان کامل ایجاد یا اختراع کند تا اطمینان حاصل شود که پوشش او لو نمی‌رود، و این در حالی است که سوظن به او نیز در بین نازی‌ها افزایش می یابد.
از اینجا به بعد ژیل هر روز به افسر نازی فارسی درس می دهد و افسر کلمه به کلمه یادداشت بر می دارد و از بر می کند تا شاید فارسی یاد بگیرد. ژیل اما باید پیش از هرچیز خود واژگان ابداعی را به خوبی یاد بگیرد تا در آموزش های بعدی دچار اشتباه و تناقض گویی نشود. برای مثال هنگامی که برای دو واژه نان و درخت واژه ای یکسان به کار می برد، با خشونتی وحشیانه مجازات می شود.
ژیل تا ماه های طولانی ب این روند ادامه می دهد و واژه ها و جملات را جعل می کند، ابتدا خود حفظ می کند و بعد به افسر یاد می دهد و تا آنجا پیش می رود که با هم به همان زبان جعلی گفتگو می کنند.
داستان از اینجا به بعد جریان عجیبی دارد، یک افسر نازی هر روز واژگانی ابداعی را از بر می کند که در هیچ جای جهان با آن ها تکلم نمی شود و از سوی دیگر ژیل با وجود تلاش سرسختانه ای که دارد همواره از وحشت به خود می لرزد چون می داند در صورت لو رفتن این نیرنگ، با انتقام بیرحمانه ای روبرو می شود.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم تام و جری 2021
کل هیجان فیلم نیز از همین تعلیق و اضطراب ناشی از دروع اولیه مایه می گیرد. تماشاگر به درستی می داند که بازی خطرناک ژیل بعید است آخر و عاقبت درستی داشته باشد. فشاری که ژیل تحمل می کند از تاب و توان او بیرون است. او هم از فشار ذهنی که متحمل می شود در عذاب است و هم از وحشت لو رفتن آرام و قرار ندارد و این خود بر همه شکنجه های جسمی که هر روز جلو چشمش رخ می دهد می چربد!
جمع بندی نقد فیلم درس های پارسی
فیلم درس های پارسی یک اثر جالب توجه سینمایی با قاب هایی زیباست که به طرز ماهرانه ای تعلیق، خنده و اشک را با هم مخلوط کرده است. این جذابیت تا حدی ناشی از فیلمنامه هوشمندانه آن است که با یک پیش فرض حالب درگیر می شود، این پیشفرض روایی برگرفته از داستان کوتاه وولفگانگ کولهاسه آلمانی است که دارای یک جذابیت نهفته غیرقابل کتمان است.
تمرکز بر کلمات و چنگ زدن به یک زبان ناشناخته، یک حرکت هوشندانه است که باعث می شود فیلم درس های پارسی ، چیزی فراتر از یک داستان کلیشه ای برپایه یک بازی تعلیقی موش و گربه مانند است.
البته این به این معنا نیست که فیلمنامه بدون مشکل است. مثلا در اولین رویارویی ژیل با افسر آلمانی، کوخ با سوالاتی بسیار ساده به دنبال این است که از هویت ژیل که مدعی است ایرانی است مطمئن شود.
مثلا از او می پرسد پایتخت ایران کجاست که طبعا نمی تواند ملاکی برای تایید هویت فرد باشد. با وجود این روزنه‌ها، Persian Lessons دو ساعت جذاب و خوش را برای بیننده ایجاد می‌کند. دلیل جذابیت عمده اثر این است که ژیل باید برای دردسری که خودش ایجاد کرده حسابی انرژی صرف کند چراکه هر اشتباهی مرگ او را در پی خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم خیلی مراقبم (I Care a Lot 2020)
یکی از بخش های شاخص و هیجانی فیلم پیرامون شخصیت اصلی زمانی است که کاراکتر کوخ وظیفه نوشتن و ترجمه 40 کلمه آلمانی به زبان فارسی را به عهده ژیل می‌گذارد. در این لحظات کاراکتر ژیل به طور مخترعانه از نام زندانیان دیگری که به اردوگاه کار وارد شده‌اند، به عنوان کلمات فارسی متناظر استفاده می‌کند.
با این روند و با به خاطر سپردن نام زندانیان یهودی ورودی در اردوگاه و پیوند زدن هر یک به یک واژه آلمانی، وضعیت افراد را مشخص می کند. به این ترتیب نام 2840 زندانی یهودی و وضعیت آن ها جاودانه می شود. آن هم در شرایطی که کمتر نامی از افراد به قتل رسیده در اردوگاه ها باقی است.
تردیدی نیست که درس های فارسی در برآوردن احساسات عجیب و متناقض برای بیننده موفق است. اگر در تیتراژ فیلم باز تکرار نمی شد که مبنای این فیلم یک داستان واقعی است، بعید بود بتوانیم آنرا باور کنیم.
بخش ستایش برانگیز دیگری از فیلم مربوط به عملکرد خوب بازیگران اصلی است. ناهوئل پرز در نقش یهودی فریب کار ایرانی نما به خوبی فرورفته و لارس آیدینگر نیز در نقش کوخ فرمانده آلمانی عاشق ایران عملکرد خوبی دارد.
در این فیلم ابعاد دوگانه و بعضا چندگانه یک ارتباط نامتعارف که ایده اصلی آن کمی طنز آمیز است را به شکی دیدنی ترسیم کرده که از یک طرف بر بلاهت و سرخوشی و قلدری یک جوان نازی متکی است و از سوی دیگر بر روحیه قوی یک یهودی برای حفظ جان خود!
بیشتر بخوانید:
- نقد فیلم Deadly Illusions 2021 ؛ یک اروتیک کلیشه‌ای
- نقد فیلم گودزیلا علیه کونگ 2021
- نقد فیلم لیگ عدالت زک اسنایدر 2021
- نقد فیلم In the Earth 2021 : شیوع ویروسی ترسناک
- نقد فیلم Nobody 2021 ؛ اکشنی فانتزی
- نقد فیلم یهودا و مسح سیاه 2021
- نقد فیلم بورات 2 (2020)
- نقد فیلم مالکوم و ماری 2021
نظر شما در خصوصنقد فیلم درس های فارسی چیست؟ نظرات خود را با تکراتو در بخش کامنت‌ها به اشتراک بگذارید.
